De opmars van de roodborsttapuit

Karakteristieke houding van een mannetje roodborsttapuit: op de uitkijk

Nog niet eens zo lang geleden ( eind jaren ’90) ) was het ontdekken van een roodborsttapuit een ornithologisch hoogtepunt. Excursies konden niet meer kapot. De “oh “s ! en  ” en “ah”s ! en opmerkingen als “Wat mooi, die heb ik nog nooit gezien! ” waren dan niet van de lucht. Het klopte ook wel, want een roodborsttapuit was in die tijd geen algemene vogel ( nu nog niet, maar er zijn er wel veel meer.  Achteruitgang van het biotoop leek de toen belangrijkste oorzaak . Maar zie…. na 2005 gebeurt er iets heel bijzonders. De roodborsttapuit maakt een enorme inhaalslag. Reacties in het veld zijn nu ook anders. “Kijk, daar zit er ook al weer één!” hoor je vaker dan eerder genoemde kreten. Het aantal broedparen wordt nu geschat op rond de 15.000. Zeven keer het aantal paartjes van de jaren ’90. Toch wel weer eens lekker om het over een vogel te hebben die het geweldig doet. Het is niet allemaal kommer en kwel in de avifauna van ons land. Blijft de vraag over…. hoe is dat broedsucces te verklaren ?

 

Toename ruige vegetatie in bepaalde terreinen

Roodborsttapuiten profiteren van ecologisch bermbeheer, natuurakkers , struweel, begrazing , beekherstel en natuurontwikkelingsprojecten, waarbij landbouwgrond wordt omgezet in open of natte natuur. Het landschap verandert dan in een biotoop met veel ruige vegetatie met hier en daar een boom of struik. En dat is nu net wat de roodborsttapuit graag wil: een uitkijkpost over een vlak landschap met veel insecten. Vroeger kwamen de vogels  vooral op de heide voor, maar tegenwoordig vind je ze ook in ruig grasland,  in de duinen en op verpauperde bedrijventerreinen, in waterbergingsgebieden en in het kleinschalig boerenland.

Roodborsttapuit vrouwtje

Het Reestdal heeft meerdere plekjes waar de roodborsttapuit zich thuis voelt. De struwelen op de heide van Takkenhoogte bijvoorbeeld of langs ruige slootjes van de natte hooilanden. Als er maar uitzicht is. En voedsel natuurlijk. Vergeet ook de klimaatverandering niet. Zachte winters zorgen voor een vroege start van het broedseizoen. Steeds vaker wordt gezien dat een paartje roodborsttapuit niet twee, maar drie broedsels voortbrengt. De wintermaanden brengen de roodborsttapuiten door in Noord-Afrika, Spanje en Frankrijk. Er zijn ook paartjes die hier blijven, maar dat zijn er veel minder.

Biotoop roodborsttapuit: struweel en struikjes met uitzicht over open terrein

Gunstig: van grasland of productiebos naar heide 

In veel natuurgebieden vindt of vond boskap plaats. Landschap Overijssel bijvoorbeeld kapte op de Lemelerberg tientallen hectares monotoon naaldbos om een ( half )open heidelandschap te creëren. Met succes ! Die 150 hectare kaalslag vormen samen een groot oppervlak, maar veel bossen met een grotere biodiversiteit zijn gewoon blijven staan. De metamorfose van de Lemelerberg is inmiddels afgerond en moeder natuur krijgt alle ruimte. De biodiversiteit op de Lemelerberg is er enorm op vooruitgaan en bijzondere vogels als nachtzwaluw, grauwe klauwier, boomleeuwerik en natuurlijk de roodborsttapuit profiteren hier duidelijk van. Allemaal vogels die zich in het (half) open landschap goed thuis voelen.

Mooi uitzichtpunt boven in een sparretje

Prachtige vogel 

Een mannetje roodborsttapuit in de verrekijker, zingend bovenin een eenzame struik, je wordt er alleen maar vrolijk van. Wat een schoonheid! Zijn zwarte rug, de roodoranje buik en witte hals, wat een prachtige vogel! Het vrouwtje mag er ook zijn. Iets minder gekleurd, maar opvallend genoeg. Roodborsttapuiten zijn ook erg voorspelbaar in gedrag. Dan weer genietend van het uitzicht vanuit een struik, dan weer verdwijnend op zoek naar voedsel. Maar altijd weer terug naar die uitkijkpost. Neem de tijd (en afstand) en blijf er een poosje naar kijken. Je wordt absoluut beloond. Je kunt ze vooral vanuit de auto goed bekijken. Een betere schuilhut is er niet. Rijdend over de Nieuwe  Dijk tussen de heide van De Wildenberg en Takkenhoogte zie je ze vaak al op een struikje zitten. De aanwezigheid van roodborsttapuit ( maar ook grauwe klauwier) in een gebied zegt veel over de goede ecologische kwaliteit van het terrein.

paapje

Paapje

Typische “uitkijkvogels” die oh zo graag vanaf een topje van een struik of boom op de heide te vinden zijn? Denk dan aan kneu, grauwe klauwier, graspieper, of geelgors. Die lijken helemaal niet op een roodborsttapuit, ze zijn makkelijk te determineren. Er is echter één soort, die je misschien met een roodborsttapuit zou kunnen verwisselen. Dat is het paapje.  Inmiddels behoorlijk kwetsbaar met maar 300 broedparen in Nederland. De paapjesmannetjes hebben net als de roodborsttapuit een oranje borst en veel zwart wit op de kop. Je moet vooral letten op de witte streep. Bij roodborsttapuiten zie ie in de hals, bij paapjes ook wel, maar die hebben nog een duidelijk herkenbare brede witte oogstreep. Maar lastig blijft het. Paapjes worden incidenteel in het Reestdal gezien, vaak op zoek naar grotere terreinen als het Dwingelderveld. Bijgaande foto maakte ik op Takkenhoogte. Het was geen blijvertje.

tapuit

Tapuit 

Er is nog een vogel met een link naar de roodborsttapuit. Dat is de tapuit. Zonder rode borst, maar wel weer zwart/wit op de kop. Alleen…de tapuit is groter dan het paapje en de roodborsttapuit. Het gaat niet goed met deze soort. We hebben in ons land nog maar rond de 350 broedparen. Ze broeden in konijnenholen, vaak in de duinen, maar ook op heide en stuifzanden. Het Aekingerzand in het Drents-Friese Woud wordt in het broedseizoen gedeeltelijk afgezet om broedende tapuiten niet te verstoren. In het Reestdal zien we de tapuit vooral als doortrekker.

Meer weten over de roodborsttapuit?

Info van de Vogelbescherming 

Zo herken je de roodborsttapuit 

 

 

 

This entry was posted in Bescherming, Fauna and tagged , , , , , . Bookmark the permalink.

1 Response to De opmars van de roodborsttapuit

  1. Geesje says:

    Heel toevallig, vandaag zat er één bij ons achter het huis, vond het een hele mooie vogel en had die nog nooit eerder gezien, rode borst en zwart kopje, donkere rug.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

*

De volgende HTML tags en attributen zijn toegestaan: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>