Project “Water op maat” : over verondiepen en knijpstuwen

Beekherstel Reestdal deel 2

Het blijft een raar werkwoord: verondiepen.  Het is jargon uit de wereld van de waterschappen. Mensen die weinig met oppervlaktewater van doen hebben, het zegt ze waarschijnlijk erg weinig. Het begrip komt aan de oppervlakte in het Watergebiedsplan Reestdal van Waterschap Reest en Wieden. Verondiepen wil zeggen dat je zand, slib of ander materiaal gebruikt om water ondieper te maken.

De Reest wordt verondiept

Op vijf locaties wordt/is de Reest ondieper gemaakt. Over een afstand van ongeveer 50 meter is op zo’n plek zand gestort en de bodem met 50 centimeter opgehoogd.  Om het afvoeren van het gestorte zand tegen te gaan zijn er aan het eind van de locatie stroomafwaarts takken, wortels en andere organische materialen in de beek gelegd. Het is niet duidelijk of dit werkt. Bij hevige regenval neemt de stroomsnelheid in de Reest flink toe en de vraag is of het zand dan blijft liggen. Wel is het zo, dat de Reest van deze maatregelen in ieder geval ondieper wordt.

Voorbeeldlocatie

Een voorbeeld van een verondiepingsplek ligt tussen Den Huizen en Rabbinge. Loop je vanuit de Wheem een van de gemarkeerde wandelroutes, dan kom je er langs. Het doel van het verondiepen is de afvoer van water te beperken. Bij extreme regenval moet niet al het water tegelijk  in de benedenloop van de Reest (lees: Meppel) terecht komen. Bovenloop en middenloop van de beek moeten dan meer water bergen en minder afvoeren.

De Reest krijgt drie knijpstuwen 

Weer zo’n woord: knijpstuw. Men spreekt in kringen van waterbeheerders ook wel over knijpconstructies. Het gaat hier om twee puntdeuren achter een brug die onder normale omstandigheden open staan. Bij extreme regenval gaan de deuren dicht. De locaties zijn Den Kaat, Rabbinge en Vledders (ter hoogte van IJhorst). De gevolgen laten zich raden: hooi- en bouwlanden lopen onder water. Als de drie knijpstuwen dicht staan kunnen ze samen 1.5 miljoen M3 water vasthouden. Meppel houdt het dan droog. Men gaat er van uit dat zo’n situatie gemiddeld eens in de 25 jaar voorkomt. Het aanleggen van de twee knijpstuwen bij Den Kaat en Rabbinge gaat samen met de bouw van twee nieuwe bruggen. De werkzaamheden bij Den Kaat vorderen gestaag. In een bouwput wordt de stuw gerealiseerd. Het gaat nog wel even duren. Op Rabbinge worden momenteel voorbereidende maatregelen genomen.

Bij hoog water, deuren dicht 

We zijn gewend om bij veel neerslag het water zo snel mogelijk af te voeren. In het Reestdal gebeurt dan precies het tegenovergestelde. Valt er erg veel regen in korte tijd ? De puntdeuren worden juist dan gesloten, het water kan niet verder en hoopt zich (tijdelijk) op. In de bovenloop van de Reest ontstaan dan weer grote watervlaktes. Voor het laatst gebeurde dat in 1998. Vroeger kon je vanuit Dedemsvaart/Balkbrug over grote ijsvlaktes schaatsen naar Meppel. Dat zal nooit weer gebeuren. Wat wel reëel is zijn regelmatige inundaties in het Reestdal tussen Dedemsvaart en IJhorst. Maar dan moet het Waterschap de knijpstuwen wel vaker dicht doen en niet alleen bij extreme regenval. Hopelijk gaat dat gebeuren.

RTV Drenthe besteedde aandacht aan dit project.