Bloeiende bolderik tussen het graan
Update 27 juni 2025
Bolderik ? Veel mensen kennen deze plant niet. Is ook niet vreemd, want de bolderik staat in Nederland op de Rode Lijst en dat zegt genoeg. Officieel is de bolderik een zeldzame plant. In zijn natuurlijke biotoop, de graanakker, is de plant vrijwel verdwenen toen de graanboeren overgingen op `geschoond` zaaigoed. Het laatst was deze akkerbloem nog te vinden in zuidelijk Limburg. Door zaaizaadselectie verdween een opvallende plant uit de graanakkers. Of toch niet ?
De bolderik is viltig behaard
Comeback
De laatste jaren is de bolderik namelijk bezig met een comeback. Weliswaar wat gekunsteld, maar toch. Spontaan zal de bolderik, net als zijn maatjes korenbloem en klaproos, veel moeite hebben om in de graanakker voor wat kleur te zorgen. We kunnen deze akkerkruiden echter wel een handje helpen. In akkerranden en natuurakkers ( vaak in beheer van natuurorganisaties) worden bloemenmengsels gezaaid die o.a. zaden van de bolderik bevatten. Er zijn steeds meer websites waar je tegen een redelijke vergoeding een zakje bolderikzaden kunt kopen. Zo krijgen we deze mooie opvallende bloemen terug in de akker. Tijdens een wandeling door het Reestdal kom je natuurakkers en akkerranden tegen met daarin bloeiende bolderik. De meeste bloemrijke akkerranden vind je in de omgeving van Oud-Avereest. Langs het fietspad van de Meppelerweg bijvoorbeeld, of tijdens een wandeling over de es van Den Westerhuis.
Bolderik in de winterrogge
Bloemen van diep roze tot paarsrood
De bolderik is een prachtige plant om te zien. Je herkent hem aan de onvertakte, rechtopstaande bloeistengel en smalle bladeren met een spitse top. De stengel is viltig 
behaard en kan soms wel een lengte hebben van één meter. En dan natuurlijk daar bovenop die prachtige lila bloem ! Beter gezegd van diep roze tot paarsrood. Erg mooi is de kelk. De lange spitse kelkblaadjes steken een heel eind buiten de bloem uit. De bloemen wordt bezocht door dagvlinders en andere insecten. Bloeitijd juni/juli. In sommige delen van ons land wordt de plant ook korenroosje genoemd.
Minpuntje
Maar zoals wel vaker het geval is… schoonheid kan verraderlijk zijn. De bolderik heeft de naam giftig te zijn. Niet zozeer de bloem, dan wel de zaden. Bij het oogsten van de graankorrels gingen vroeger de zaadjes van de akkerbloemen mee. Ook die van de bolderik. Dat leverde narigheid op : meelvergiftiging , een probleem dat we tegenwoordig niet meer kennen. Het graan werd/wordt geschoond , vaak door chemische bestrijding.
Zaden oogsten gaat makkelijk bij de bolderik
Zelf zaad winnen.
Veel leuker dan kopen is het zelf oogsten van bolderikzaden. Dat is helemaal niet moeilijk. Als de plant is uitgebloeid vallen de bruine doosvruchten op. Als je die voorzichtig open peutert zie je de zwarte ronde zaadjes al zitten. Je schudt ze er makkelijk uit. Na de oogst heb je twee mogelijkheden. Je zaait ze op een geschikte plek in de nazomer/vroege herfst of na de winter in het voorjaar. Allebei kan natuurlijk ook. Zaaien in het najaar betekent een vroege bloei in het jaar daar op. Bolderik heeft een korte kiemkracht, de kleine plantjes die in het najaar zijn opgekomen zijn winterhard.
Kies voor inheemse en biologische zaadmengsels
In veel winkels liggen ze: zakjes met bijenbloemen. Erg geschikt voor een overhoekje in de (groente)tuin. Het zaaigoed levert ook vaak een mooi kleurrijk resultaat op. Vaak zitten in die mengsels zaden die niet afkomstig zijn van onze inheemse flora en/of behandeld zijn met chemische stoffen. Dat levert voor insecten een probleem op. Ze kennen de plant niet ze kunnen er niets mee, of het gif tast hun hormoonhuishouding aan. De beste mengsels zijn samengesteld uit zaden van biologisch geteelde inheemse wilde planten, afkomstig uit onze eigen flora waar insecten al eeuwen lang een relatie mee hebben. De Vlinderstichting waarschuwt voortdurend voor ‘çarnavalsmengsels’ en komt met het advies om te kiezen voor inheemse flora.
Teelt van inheemse kruiden bij Cruydthoeck
Op haar website besteedt ook het biologische bedrijf Cruydthoeck hier aandacht aan. In sommige “verkeerde’ mengsels komt de Oosterse bolderik voor. Deze herken je door kelkbladen die niet buiten de kroonbladen uitsteken en door zwarte punten op de kroonbladen. De kleur is blauw.
Betrouwbare mengsels met inheemse akkerplanten koop je o.a. bij :
- Bolderik met ganzenbloemen in de natuurakker
Hoe kunt u nou aanraden de bloemen “een handje te helpen” en weer te zaaien langs de akkers, als de giftige zaden tussen het graan problemen voor de gezondheid opleveren?
Ivon
Dag Yvon,
Bedankt voor je reactie.
Ik vind dat een goede vraag. Hopelijk heb ik ook een goed antwoord. De graanakkers of akkerranden waar in we akkerbloemen als bolderik zaaien, worden niet geoogst. Er is dus geen gevaar voor gezondheid van mens en dier. In de winter vinden veel zoogdieren en vogels voedsel in de akkers en randen. Dat er vogels of muizen dood gaan van de zaadjes van de bolderik is mij niet bekend.
Na de winter worden de plantenresten ondergeploegd en de akker weer opnieuw ingezaaid met allerlei granen en akkerbloemen. In de zomer profiteren vooral de insecten ervan. Ik hoop, dat je tevreden bent met mijn antwoord.
vriendelijke groeten,
Jan