Dit beekdal is een ecosysteem, dat van alle beekdalen in Drenthe het meest ongeschonden uit de strijd tegen ruilverkavelingen is gekomen. Sterker nog,het is het best bewaarde beek- en esdorpenlandschap van West-Europa! Het nationale beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa is sinds december 2002 één van de twintig nationale parken in Nederland. Samen vormen ze het neusje van de zalm van de Nederlandse natuur. Het beekdal van de Drentsche Aa vormt wel een uitzondering, want het is geen aaneengesloten natuurgebied, zoals bijvoorbeeld De Weerribben of Schiermonnikoog. Hier gaat natuur samen met historie en cultuur. De waarde van het gebied is er niet minder om.
Keizer van alle Drentse beekdalen
Het landschap is zelfs voor een groot deel door de mens ingericht. Wordt het Reestdal “De grootvorstin van Drenthe’s stroomen” genoemd, dan is het stroomgebied van de Drentsche Aa zeker de “keizer” van de Drentse beken ! Weinig gebieden in ons land zijn zo rijk bedeeld met cultuurhistorie en natuur als het beek-en esdorpenlandschap van de Drentsche Aa. Apart is trouwens de naam die men aan het gebied geeft. In het beekdal van de Drentsche Aa is namelijk helemaal g
een Drentsche Aa te bekennen. De beek bestaat namelijk niet! Tenminste niet in Drenthe.
Ten zuiden van het Groningse Glimmen stroomt inderdaad de Drentsche Aa richting het Noord Willemskanaal. Alle stroompjes in het beekdal van de Drentsche Aa hebben een andere naam ! En het zijn er nog al wat: wel eens gehoord van het Anderse Diep, het Loonerdiep, het Taarlozer Diep, het Deurzerdiep en het Zeegser Loopje? En er zijn er nog meer.
Talloze beekjes
Kleine meanderende stroompjes die als een waaier door Noord Drenthe stromen. Ooit kwam de Drentsche Aa uit in de buurt van de stad Groningen. Ten noorden van de stad verenigde hij zich met de Hunze om via het Reitdiep af te stromen naar de Waddenzee.
Stroomopwaarts kijk je van de stad Groningen naar de brontakken in Midden-Drenthe, ten zuiden van Assen, Grolloo en Rolde. Dankzij 21 meter hoogteverschil wil het water wel stromen. De waterscheiding aan de oostkant is de Hondsrug; aan de west- en zuidkant ligt die bij Hooghalen en Schoonloo. Het hele stroomgebied is zo’n 30.000 hectare groot. Ter informatie : het stroomgebied van de Reest heeft nu een oppervlakte van ongeveer 6000 ha.Het stroomdal ligt in de drie
hoek tussen Tynaarlo, Eext en Rolde en is een bezoek meer dan waard.
Orchideeen
De meeste bezoekers doen het beekdal aan vanwege de massaal bloeiende orchideeën. In mei/juni kleuren de bloemen van de brede orchis sommige graslanden paars. Toen Staatsbosbeheer in de loop van de jaren zestig begon met het aankopen van gronden in het Drentsche Aa-gebied, waren er bijna geen orchideeën meer over. Door het vasthouden van voldoende water en door het instellen van een consequent hooilandbeheer, ging het al snel de goede kant op.
Nu zijn er zo’n tweehonderd percelen waar de Brede orchis voorkomt, soms met duizenden tegelijk. Maar het zijn niet alleen de orchideeën die het landschap kleuren. In april overheerst het geel van de duizenden dotterbloemen, later gevolgd door de witte linten van het fluitenkruid. De bloemenpracht is vooral te danken aan het verschralende beheer van de hooilanden.
De graslanden worden één keer per jaar gemaaid, het maaisel wordt afgevoerd en de landen worden niet bemest. Ook in dit beekdal geldt: hoe armer de grond, des te rijker de plantengroei. Vroeger gebruikten de boeren dit hooi als veevoer om er de winter mee door te komen. Nu past Staatsbosbeheer het
zelfde beheer toe.
Houtwallen
Kenmerkend voor een Drents beekdal zijn de houtwallen. Veel beken worden aan weerskanten geflankeerd door parallel lopende houtwallen of bosjes. Op die manier werd het beekdalsysteem gescheiden van de es (akkers) of de heide. Houtwallen liggen ook vaak dwars op de beek. Dat levert het zgn. coulissenlandschap op. Deze dwarswallen zijn vroeger aangelegd als eigendomsmarkering, maar ook om vee tegen te houden.
Kleinschalig landschap
Het landschap krijgt hierdoor een zeer intiem en besloten karakter. Tijdens een wandeling langs het Anloöerdiep is dit erg goed te zien. Vroeger zijn veel houtwallen verdwenen, maar de laatste jaren worden er ook veel wallen hersteld. Het dorp Anlo is trouwens erg geschikt als uitgangspunt voor een mooie fiets-of wandeltocht door het beekdal van de Drentsche Aa.
De kerk van Anlo is de oudste van Drenthe. Het gebouw dateert uit de 11de eeuw. De toren is ruim 23 meter hoog. Op de 3e verdieping hangt een 18e eeuwse klok, die elke dag om 12 uur door de kinderen van de
basisschool wordt geluid.
Aan de flanken van een beekdal lagen vroeger essen en heidevelden. Het Ballooërveld en de Gasterse Duinen zijn nog mooi bewaarde heidevelden. Een eeuw geleden bestond het grootste deel van het Drentsche Aa gebied voornamelijk uit heide. Wandelen over het Ballooërveld, met in de verte de kerktoren van Rolde als baken roept nog steeds het gevoel op van de grote stille heide van toen. Dit heide gebied grenst aan twee kanten aan een beekdal, een situatie die in ons land nergens meer voorkomt.
Stuifzanden
Opmerkelijk is dat het Ballooërveld tot lange tijd fungeerde als oefenterrein voor Defensie en pas in september 2006 werd overgedragen aan Staatsbosbeheer. Behalve heide omvatten bovengenoemde terreinen ook stuifzanden. In de negentiende eeuw waren deze “zandwoestijnen” berucht en bevreesd. Zandverstuivingen zijn vaak ontstaan door overbegrazing door schapen van heidevelden. Hierdoor kreeg de wind vat op het zand.
In Oost-Nederland dreigde op tallozen plaatsen stuivend zand uit te lopen op een regionale ramp. Bebossing zorgde voor de ommekeer. Het stuifzand werd beteugeld. Tegenwoordig zijn er niet veel stuifzanden meer in ons land, maar in het beeklandschap van de Drentsche Aa zijn ze nog te bewonderen. De naam “Gasterse Duinen” zegt al genoeg.
Historie
Wat geschiedenis betreft is er in dit Nationaal Park erg veel te zien. Grafheuvels, hunebedden, pingoruïnes, prehistorische akkertjes, oude karrensporen, her en der verspreid is dit erfgoed te vinden. En een bezoekje aan de Ballooërkuil is een must. Volgens de overlevering gingen de Germanen al naar deze door wallen omgeven kuil om er te vergaderen en recht te spreken.
Wandelen en fietsen
Er valt nog veel meer te vertellen over dit prachtige gebied. U moet er gewoon eens gaan wandelen of fietsen. Mogelijkheden genoeg. Er is een zeer informatieve website : www.drentscheaa.nl , met daarop veel
interessante achtergronden, maar ook wandelroutes e.d.
Een erg bruikbare wandelkaart is de topografische wandelkaart “Drentsche Aa” met een schaal van 1: 25.000. De kaart is verkrijgbaar op de website www.kaartenenatlassen.nl (5 euro)
Verder heeft Staatsbosbeheer twee wandelfolders uitgegeven met daarin 11 wandelroutes. Deze routes kunnen erg mooi worden gecombineerd. Opstapplaatsen zijn bijvoorbeeld Gasteren, Zeegse, Oudemolen en Anloo.
Op de website www.ontrack.nl vindt u (tegen betaling) de 10 kilometer lange Orchideeënroute, een prachtige wandelroute die ook buiten de orchideeëntijd erg de moeite waard is. In Anloo staat het informatiecentrum de Homanshof waar deze routes gratis verkrijgbaar zijn. Naast dit gebouw is in de zomerperiode een sfeervolle theeschenkerij geopend. (alleen op zondagmiddag)
Fotoalbum
Kijk voor meer foto’s van dit mooi stukje Drenthe op de volgende link naar het fotoalbum:
http://nl.fotoalbum.eu/reestdalalbum/a235375
