De esbosjes van Zuidwolde

In het handboek van de Stichting Het Drents Landschap  staan ze vermeld onder het hoofdstuk “Reest en heerlijkheid”: de esbosjes van Zuidwolde. Dit artikel gaat over een stukje mooi bewaard gebleven oud cultuurlandschap ten noorden van Nolde.Als je via Schrapveen de N48 oversteekt kom je in een prachtig kleinschalig landschap terecht. Het is wat glooiend, kleine akkers, bosjes en weilandjes wisselen elkaar af. Hier en daar staat een boerderij. Dit landschap tref je aan weerszijden van de Ommerweg (Balkbrug-Zuidwolde) aan. Dit gebied wordt ook wel de stuwwal van Zuidwolde genoemd.

Op oude kaarten rond het jaar 1900 ziet het landschap er heel anders uit dan nu. Oostelijk van Nolde ligt een uitgestrekt heideveld: Het Nolderveld. Op veel plekken is dit gebied moerassig. Een van die natte plekken is de huidige Meeuwenplas.(nu onderdeel van het reservaat Meeuwenveen/Takkenhoogte).Aan de randen van deze grote stille heide lagen gehuchten als Wildenberg,Den Kaat,Fort,Rabbinge Drogt en Bazuin. Elke dag werd de heide door schaapskuddes begraasd. De boeren hadden de schapen nodig om aan mest te komen. De mest werd opgepot in de  schaapskooien,die aan de rand van het Nolderveld moeten hebben gestaan. Van het heideveld zijn nog twee stukjes over: de Wildenberg en een klein heideperceeltje, dat nog de naam Nolderveld draagt en eigendom is van Stichting Het Drents Landschap. Dit geïsoleerde terreintje (oppervlakte 23 ha) ligt ten oosten van de Meeuwenweg en wordt door iedereen een beetje over het hoofd gezien. Je komt er meer Schotse Hooglanders dan mensen tegen.

Aan de noord- en oostkant van het grote Nolderveld is het landschap vroeger door schuivend ijs opgestuwd. Op deze “heuvels” gingen de boeren wonen en werden akkertjes aangelegd. Zo ontstonden bijvoorbeeld de “Schotteresch” bij Schottershuizen en de”Linderesch” ten westen van Linde. Maar op oude kaarten vind je ook de “Nolderesch” en de “Drogteresch”. Zo rond 1850 lagen deze akkers er kaal bij. De bosjes die er nu zijn waren er toen niet. Op kaarten van rond 1900 zie je wel dat een aantal essen onderbroken wordt door langgerekte bospercelen. Hoe is dat te verklaren?  Rond 1900 brak de “ziekte der essen”uit. Het eerste wat je in gedachten komt is een boomziekte. Essen kunnen net als iepen en kastanjes ziek worden. Maar al gauw blijkt dat het hier om een ander soort es gaat. De akkertjes raakten rond de eeuwwisseling namelijk uitgeput. Groot gebrek aan mest? In ieder geval wilde het graan, dat er ieder jaar op werd gebouwd niet meer groeien. Door een deel van de akkers in te planten met eiken leverde dat op termijn altijd nog geriefhout op. Later werden er op andere plekken ook andere boomsoorten geplant. Zo ontstond een prachtig kleinschalig landschap met daarin een afwisseling van bosjes, akkertjes en weilandjes. Gelukkig zag de Stichting Het Drents Landschap de schoonheid ervan en werd een kleine 50 ha oud cultuurlandschap veilig gesteld. Het beleid van de organisatie bestaat uit het opkopen van kleine bosjes. “Uitheemse soorten worden verwijderd,er wordt gestreefd naar boomsoorten die in het gebied thuishoren. De bosjes worden omgevormd tot loofbos en de natuur mag dan haar gang gaan. Verder worden in het gebied houtwallen en singels zoveel mogelijk gerestaureerd en uitgebreid. Bij het beheer van graanakkers en graslandjes wordt geprobeerd de natuurwaarden zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen.”

De esbosjes zijn rijk aan dierenleven. Vooral de das doet het hier erg goed. Op meerdere locatie liggen dassenburchten. Maar ook reeën, steenmarters en verschillende vleermuissoorten laten zich zien. Voor vlinderliefhebbers is het goed te horen, dat de sleedoornpage in het terrein voorkomt. Het is de enige plek in Drenthe waar deze vlinder is aangetroffen.

Etappe 6 en 7 van de langeafstandswandeling “Loop van de Reest” gaan langs en door de esbosjes van Zuidwolde. Tijdens de 11 en 10 km lange etappes krijg je als wandelaar een goede indruk van schoonheid van dit kleinschalige cultuurlandschap.

Meer zien van dit gebied? klik hier: http://en.fotoalbum.eu/reestdalalbum/a364198