De ooievaar is een thermiekvlieger

De eerste ooievaarsnesten zijn weer bezet. Waarschijnlijk door ooievaars die de winter in ons land hebben doorgebracht. Rondom ooievaarsbuitenstation De Lokkerij was het vanmorgen een drukte van belang. Veel geklepper en weg-en aanvliegende ooievaars. Ook op andere locaties  in het Reestdal zie je al wat bezette nestpalen.

Vliegen kost energie. Een volgetankte Boeing 747 heeft meer dan 200.000 liter kerosine in de tanks en heeft dan een reikwijdte van zo’n 14.000 kilometer. En dan zijn de brandstoftanks weer leeg! Vogels hebben ook energie nodig om te kunnen vliegen, maar gaan hier veel zorgvuldiger mee om dan de mens. Het lichaam van een vogel is namelijk volledig aan het vliegen aangepast. Zuinig omgaan met je energie is in de vogelwereld het motto. Ooievaars benutten opstijgende warme lucht om een grote hoogte te bereiken en gaan dan over in een moeiteloze glijvlucht.

Vliegen kost energie

Van alle vormen van voortbewegen kost vliegen de meeste inspanning. De wet van de zwaartekracht is de oorzaak . Het is tegennatuurlijk om omhoog te willen. Je wordt ook snel afgestraft als je denkt dat te kunnen.(http://www.youtube.com/watch?v=C7OJvv4LG9M&feature=related) Het vogellichaam kent een aantal aanpassingen, die het mogelijk maken om het luchtruim te kiezen. In de eerste plaats weegt een vogel bijna niets. Een mannetje ooievaar, toch een behoorlijk indrukwekkende vogel, weegt gemiddeld zo’n 4,5 kilogram. Het vrouwtje is iets lichter. Een roodborstje weegt gemiddeld maar 20 gram. Vogels hebben holle beenderen, zelfs in de snavel kunnen luchtruimtes voorkomen. En vogels hebben naast twee longen ook nog luchtzakken. Die zitten overal in het lichaam en staan in verbinding met de longen. Een vliegend vogellichaam schreeuwt om brandstof en zuurstof. Een vogel heeft dus veel voedsel en veel verse lucht nodig. De verbranding in het vogellichaam is erg hoog. De lichaamstemperatuur bedraagt 41 graden Celcius, dat is aanmerkelijk warmer dan de 37 graden in een mensenlijf. Een vogel kan op drie manier gebruik maken van zijn vliegkunst. We onderscheiden:

-        de slagvlucht

-        de glijvlucht

-        de zweefvlucht

Slagvlucht betekent hard werken

Voor de slagvlucht heb je vleugels nodig. Een vleugel is van boven gewelfd en van onderen een beetje hol. Het drukverschil dat ontstaat als de vogel zijn vleugels gaat gebruiken zorgt voor een soort “lift”omhoog. De lucht aan de bovenkant van de vleugel legt een langere weg af dan de lucht eronder. Dat doet een omhoog gerichte kracht ontstaan. Maar dan moet de vogel zijn vleugels wel als roeispanen gebruiken. Dat kan door de aanwezigheid van twee sterk ontwikkelde borstspieren. Deze spieren zitten vast aan het borstbeen. Dit bot is niet zoals bij de mens plat, maar heeft een scherpe opstaande rand (kiel) waar de pezen van de borstspieren zich goed aan kunnen hechten.

 Glijvlucht en zweefvlucht is relaxen 

Om te kunnen genieten van een glijvlucht moet een vogel zich eerst inspannen, want er moet een bepaalde hoogte bereikt worden om daarna te kunnen glijden. Maar met  warme opstijgende lucht is die inspanning helemaal niet nodig! Dan wordt de vogel door deze thermiek als het ware opgetild. Met een minimale inspanning komt een vogel met grote vleugels tot een grote hoogte en kan hier urenlang blijven zweven.

Zonder deze thermiek zou een ooievaar nooit de 8000 kilometer naar hun Afrikaanse winterverblijf (stroomgebied Niger)kunnen overbruggen. Boven zee is er geen thermiek. De trekroute van de ooievaars die vanuit ons land in september zuidwaarts vliegen gaat dan ook over het vaste land. De Middellandse Zee wordt overgestoken bij Gibraltar. Een andere trekroute gaat via de Bosporus.

Nederland van boven

Ooievaars glijden met gemak honderden meters met erg weinig hoogteverlies. Roofvogels kunnen dit ook. In het tv-programma Nederland van boven, dat in februari 2012 door de VPRO werd uitgezonden, volgden de makers een ooievaar op een mooie voorjaarsdag in april. De vogel maakte handig gebruik van thermiek en bereikte moeiteloos een hoogte van meer dan 300 meter om daarna in een lange glijvlucht van 12 kilometer naar het nest te zeilen. (http://nederlandvanboven.vpro.nl/afleveringen/luchtruim-video.html)