De rode bloeiende bolletjes van de grote pimpernel
Nou ja, bloedkruid….. De meeste plantenliefhebbers kennen deze plant als grote pimpernel. Als het volop zomert in ons land kun je deze mooie plant vinden in de midden- en benedenloop van de Reest. Je kunt hem ook bijna niet missen. Het is een hoge plant met talloze bloeiende rode bolletjes. Men dicht de grote pimpernel geneeskrachtige eigenschappen toe. In de bladeren zitten stoffen die het stelpen van bloed zouden kunnen bevorderen. Krijg je een bloedneus in het open veld en staat er heel toevallig grote pimpernel in de buurt? Een paar blaadjes in de neus en het bloeden stopt. Zegt men… Er zijn overigens wel meer planten die de bijnaam ‘bloedkruid’ dragen. Om er een paar te noemen: varkensgras, duizendknoop en zuring. Een propje watten in de neus helpt ook….
Grote pimpernel verspreidingskaart Nederland (bron:
In hooilanden, bermen en ruige randen
Het Reestdal is de enige plek in Drenthe waar de grote pimpernel is redelijke aantallen voorkomt. Ik heb de plant ook wel eens aangetroffen in het Hunzedal, maar zo massaal bloeiend als in de bermen en oevers tussen Meppel en De Wijk, ik zag het daar bij die Hunze mooie niet. De beide provinciale landschappen, Landschap Overijssel en Het Drentse Landschap maaien hun hooilanden pas na 15 juni, maar een aantal hectares wordt heel laat gemaaid. Voor de biodiversiteit van het Reestdal is dat een goede zaak. En niet alleen voor de grote pimpernel…….De kwartelkoning bijvoorbeeld broedt laat en alleen in hoog gras. Moerassprinkhanen houden van natte niet gemaaide hooilandjes en het zeldzame pimpernelblauwtje heeft de Grote Pimpernel nodig als waardplant , maar die moet er dan nog wel staan.
Biotoop Grote pimpernel : berm langs de Hoogeveensche vaart bij Meppel
Mis
In Limburg ging het deze maand ( juli 2020) helemaal mis. Het waterschap maaide daar per ongeluk een berm met o.a. grote pimpernel. Nu bleek deze berm het biotoop van het donkere pimpernelblauwtje, een erg zeldzame vlinder, die alleen daar nog voor komt. Dat de fout bij een waterschap ligt verbaast me niets. Waterschappen blinken niet uit in ecologisch beheer, die zijn vaak nog veel te vaak gefocust op ‘reinheid en regelmaat’: schone opgeruimde watergangen en kale bermen. Nog steeds veel te veel invloeden vanuit de grootschalige agrarische denkwereld. Als je bijvoorbeeld midden juli de Reest gaat schonen, waar ben je dan mee bezig ? Dit kan toch ook in september of oktober ? Vorig jaar werd in de buurt van Oud-Avereest het biotoop van de zilveren maan ( ook een zeldzame vlinder) deels vernietigd doordat er plantenresten uit de Reest op de rijk bloeiende oevers werden gegooid.
Rijk aan mineralen
De Grote Pimpernel heeft voorkeur voor landjes die redelijk voedselrijk zijn. Het liefst staat de plant op plekken met kwel. De bodem in de benedenloop van het beekdal is rijker aan mineralen dan in de midden-en bovenloop van de Reest. Dat is altijd zo geweest. Vroeger woonden de rijkste Reestlandboeren tussen De Wijk en Meppel. Dat had alles te maken met inundaties van de Reest waarbij vruchtbare slibdeeltjes op de landerijen achter bleven.
De bloemen in de aar bloeien van boven naar beneden
Bloemen
De bloemen staan in groepjes en bestaan uit aren. Ze hebben 4 donkerrode tot bruinrode kelkbladen; kroonbladen ontbreken. Ze leveren veel nectar en lokken daarmee verschillende insecten en vlinders. Onderaan het hoofdje worden de nieuwe bloemen gevormd; de bovenste bloemen zijn het verst uitgebloeid. Pas geopende bloemen hebben nog witte kelkbladen.
Onderzoek
Peter Venema uit Meppel deed in 2011 onderzoek naar de grote pimpernel in de Oosterboer bij Meppel. De plant werd in acht biotoopgroepen aangetroffen. Nauwelijks verrassend was dat de grote pimpernel bijna niet te vinden was in agrarisch en stedelijk gebied en juist erg veel in halfnatuurlijke graslanden en rond infrastructuur als
Half natuurlijk grasland wordt laat gemaaid
wegbermen en dijkjes. Half natuurlijke graslanden zijn gras-en hooilanden, meestal aan de Reest gelegen, die op een extensieve manier worden beheerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om blauwgraslanden of dotterbloemhooiland, vaak in beheer bij de twee provinciale landschappen. Ze worden laat en vaak maar eenmaal gemaaid. Of er wordt lichte begrazing op toegepast. Voor de grote pimpernel zijn deze graslanden van groot belang. Het onderzoek vermeldt : “Samen met planten op de oever van de Reest groeit ruim 80% van de populatie in dit km-hok dus in terreinen van natuurbeheerders. In de bermen en taluds binnen dit km-hok groeien ook wel een paar honderd exemplaren, maar het aandeel daarvan op het totaal is bescheiden.” ( zie nieuwsbrief WFD december 2011)
Met dank aan natuurbeheer
We zijn nu een flink aantal jaren verder en nog steeds blijkt de grote pimpernel in het Reestdal sterk afhankelijk is van de aanwezigheid van natuurorganisaties als Het Drentse Landschap en Landschap Overijssel.
Relatie tussen plant en vlinder
De relatie tussen twee organismen waarbij ze beide voordeel hebben wordt in de biologie mutualisme genoemd. De grote pimpernel is voor twee soorten pimpernelblauwtjes een belangrijke plant. Het erg zeldzame donker pimpernelblauwtje en het ‘gewone’ ook al zeldzame pimpernelblauwtje gebruiken de plant om er eitjes af te zetten en natuurlijk om van de nectar te snoepen. Zonder het te weten zullen ze stuifmeel meenemen en verderop andere bloemen bestuiven. Je moet naar het zuiden van ons land en dan heel lang zoeken om een pimpernelblauwtje te vinden. Wij moeten het hier in onze regio met de planten doen. Ook leuk.
Meer informatie over de grote pimpernel:
Floron Nederland laat zien op welke plaatsen de grote pimpernel voorkomt.
Planten van hier is een prachtige website over de flora van ons land.
Waarneming.nl vermeld alle waarnemingen van de grote pimpernel
Wilde bloemen in Nederland , op deze mooie site vind je allerlei sleutels om makkelijk een plant op naam te brengen.
