In het late voorjaar kleuren slootjes wit van de massaal bloeiende waterviolieren. Toch zul je dit mooie plantje niet op veel plekken aantreffen, want Hottonia palustris heeft nogal wat noten op zijn zang. Zijn voorkeur gaat uit naar ondiep, zoet en niet te voedselrijk water. Het moet ook rijk aan CO2 zijn, want de bladeren die zich onder water bevinden hebben dit koolzuurgas nodig bij de fotosynthese, het proces waarbij glucose en zuurstof
wordt aangemaakt.. In stilstaand water is het Co2 gehalte meestal aan de lage kant, behalve op plekken waar kwelwater naar boven komt. Kwel is vaak zuurstofarm, maar rijk aan koolstofdioxide. Kwel passeert namelijk veenresten in afbraak en bij dit proces komt CO2 vrij. Waterviolier wordt een kwelindicator genoemd, hieronder verstaan we een plant die aangeeft dat op de betreffende locatie sprake is van de aanwezigheid van kwel. Andere bekende kwelliefhebbers zijn wateraardbei, waterdrieblad en holpijp. Waterviolier wordt ook wel als zuurstofplant voor vijvers verkocht.
Bloeistengel
Opvallend aan de waterviolier is de bladloze bloemsteel die ver boven het water uitsteekt. De bladeren bevinden zich onder water. De bloemsteel wordt door de bladeren in balans gehouden. De vijftalige bloemen staan in kransen die boven elkaar staan. Ze zijn een beetje naar boven gericht. De bloemkroon is lichtlila tot wit van kleur. De bloemen maken nectar aan en trekken veel bijen zweefvliegen. Een sloot vol met waterviolier is een prachtig gezicht!