Kwel

Bij bruggetje over de Reest komt kwel naar boven.

Een beekdal is een nat ecosysteem. Een beekdal zonder water is ten dode opgeschreven. Water is voor een beekdal wat bloed is voor de mens. Een andere vergelijking gaat ook op: veel mensen lijden aan bloedarmoede, veel beekdalen kampen met een tekort aan water. Verdroging is voor veel beekdalen in ons land ziekte nummer 1. Omdat de aanwezigheid van water in een beekdal zo essentieel is, is het goed om eens naar dat water te kijken. Waar komt dat water vandaan? Valt het als neerslag uit de lucht of heeft het water in een beekdal nog andere bronnen? Dit artikel gaat over water dat vanuit de bodem zijn weg omhoog vindt en als kwelwater aan de oppervlakte komt. Een omschrijving van kwel zou kunnen zijn: grondwater dan onder druk als een soort bron vanuit de bodem aan de oppervlakte komt.

Lokale kwel

Het meeste regenwater zakt in de bodem weg. Een deel hiervan stroomt door het dekzand naar beneden en komt dan op korte afstand weer aan de oppervlakte. Dit wordt lokale kwel of ondiepe kwel genoemd. Gelet op de chemische samenstelling lijkt het nog op regenwater. Vaak is dit water zuur en is (nog) arm aan kalk en ijzer. En nog behoorlijk stikstofrijk.Het wordt atmotroof grondwater genoemd. Tijdens het transport van infiltratiegebied (hier zakt het regenwater in de grond weg) naar kwelgebied ( hier komt het water weer bovengronds) verandert het water langzaam van chemische samenstelling. Lokale kwel komt meestal in de bovenloop van het beekdal aan de oppervlakte. Het is dus nog niet zo lang in de bodem geweest. Relatief bevat ondiepe kwel nog niet veel mineralen. Mineralen zijn anorganische stoffen die in de bodem voorkomen. Voor planten zijn ze onmisbaar.

IJzerhoudend vlies op kwelwater

Regionale of diepe kwel 

Regionale kwel of diepe kwel  kan van een tientallen kilometers ver gelegen gebied afkomstig zijn. Water dat daar de bodem in zakt kan dan honderden jaren nodig hebben gehad om in een beekdal weer aan de oppervlakte te komen. Dat deze reis zo lang duurt is logisch. Het water kan tientallen meters diep zijn weggezakt en heeft dus veel tijd nodig om ergens ( bijvoorbeeld in een nat hooilandje) boven te komen. In een beekdal gebeurt dat vooral in de benedenloop, het laagst gelegen deel van het beekdal. Onderweg heeft het water allerlei stoffen achtergelaten, maar Continue reading

Posted in Algemeen, Bescherming, Flora | Tagged , , , , , , , , , | Leave a comment

Contact

 

Het Reestdal is een wandelparad

 

 

 

 

 

 

 

 

Al jaren kom ik in het Reestdal. Ik vind het een prachtig beekdal. Afwisselend, kleinschalig, een gebied met veel natuur, maar ook met veel historie. Ik ben geboren in Meppel, nu woon ik al geruime tijd in Dedemsvaart. En precies tussen deze twee plaatsen in stroomt dat kleine beekje, dat zo’n enorme invloed op het landschap heeft gehad. Hoe meer je van het gebied weet, hoe meer het je weet te pakken. Ik wil mijn foto’s en mijn kennis over het Reestdal graag met anderen delen,vandaar deze site. Ik wens je veel lees- en kijkplezier!  

Jan Dijkema

jan.dijkema@gmail.com 

Bezoek de Facebookpagina van deze website.

 

Posted in Geen rubriek | Leave a comment

De schoonheid van een bouwvallige boerderij

De voomalige boerderij op Bloemberg 3 staat nu nog in de hekken, maar als het aan Het Drents Landschap ligt binnen afzienbare tijd in de steigers. Veel mensen kennen de bouwval. Als je er langs rijdt moet je er altijd even naar kijken. Een boerderij met grote gaten in het rieten dak, een oude roestende giertank op het verwaarloosde erf, een dichtgetimmerd woonhuis, scheuren in de muren, voor liefhebbers van urbanfotografie is het genieten. Zelfs buiten de hekken kun je hier (nog) mooie plaatjes maken. Verval heeft ook een zekere schoonheid. Zo vaak kom je in het welvarende Nederland vervallen woningen en bedrijven niet tegen.

Achttiende eeuw 

Waarschijnlijk dateert de boerderij uit de 18e eeuw, er is op de plek gebouwd in 1721. Op een kadastrale kaart uit 1827 is de boerderij op de bestaande plek zichtbaar.

Oude gebinten

Het Drents Landschap, eigenaar van de Reestdalboerderij heeft een plan gemaakt voor herbouw. Er is een ontwerpbureau ingeschakeld dat gaat kijken of er nog veel elementen aanwezig zijn die nog enige historische waarde hebben zodat ze weer gebruikt kunnen worden. Als je het gebouw zo oppervlakkig bekijkt zou je dat niet zeggen. Toch lijken de gebinten van het gebouw voor een deel erg waardevol om ze bij de herbouw in te passen, net als het metselwerk van het woongedeelte.

Bron: Kwartaalblad 92 Het Drentse Landschap december 2016

 

Posted in Boerderijen | Tagged , , | Leave a comment

De stilte overheerst

De dagen zijn kort, de zon staat laag, de kou gaat in je botten zitten als je even niets doet. Kortom het is december. Niet bepaald een maand waarin buiten erg veel gebeurt. Planten zijn in een diepe winterrust, amfibieën en reptielen verkeren in een tijdelijke coma, veel vogels vertrokken naar het warmere zuiden. Het is vooral de stilte die je hoort. De meeste essen zijn weer ingezaaid, maar de winterrogge wil nog niet zo. In het rimpelloze water spiegelt de winterlucht en de Reest…… die gaat haar eigen gang.

Posted in Geen rubriek | 1 Comment

Shiitake: een gezonde en lekkere paddenstoel uit het Reestdal

Menno Haveman kweekt paddenstoelen. Zijn kwekerij ligt verscholen achter zijn huis aan de Trambaan op Lutten Oever. Een donker mystiek sparrenbos vormt de omgeving waar zijn geënte eikenstammetjes heerlijke gezonde en biologische shiitake paddenstoelen produceren.

Het is best bijzonder, het beroep van shii-take kweker. Waarom wordt iemand paddenstoelenkweker?

Vroeger had ik met mijn vader een bedrijf dat zich bezig hield met het terugwinnen van edele metalen. Ik kreeg een burn-out en wilde wat

Menno bij zijn eikenstammen

anders. Ik ben toen paddenstoelen gaan kweken. Dat kon ook goed, want we hadden een prachtige plek ervoor, een bos, boomstammen, paddenstoelen, het paste allemaal mooi bij elkaar. Alle ingrediënten voor een nieuwe start waren aanwezig. Ik ben dit werk ook gaan doen uit egoïsme voor mezelf. Ik moest me er goed bij voelen. Het bleek te werken, ook al ging het eerst erg moeizaam. Toen ik mijn eerste paddenstoelen verkocht aan Johan Krul van restaurant De Kiewiet, dacht ik “Handel”. Zo is het begonnen. Inmiddels doe ik dit werk al bijna dertig jaar. De shii-take is op de champignon na de meeste geteelde paddenstoel ter wereld.

De kwekerij ligt in een donker sparrenbos

Doe je dit werk alleen ?

Ja, volgens mij ben ik nu voor de wet een ZZP-er.

Jouw kwekerij is duurzaam. Waaruit blijkt dat ?

Ik doe dunningen voor Landschap Overijssel, Staatsbosbeheer en particulieren. Ik haal hout bijvoorbeeld uit het Reestdal. De stammetjes heb ik nodig als voedingsbodem voor de shii-take.. Als het hout zijn paddenstoelen geproduceerd heeft wordt het hout uiteindelijk gebruikt als brandstof voor mijn woning. Co2 neutraal. Het meeste hout dat ik nodig heb komt van Staatsbosbeheer, maar ook van Landschap Overijssel. Die organisaties vinden het ook leuk dat er Continue reading

Posted in Biologische streekproducten | Tagged , , , , , | Leave a comment

Twee bekende boerderijen

Veel liefhebbers van het oude  beekdallandschap rondom Oud-Avereest kennen ze : boerderij De Wildenberg en boerderij De Uilenburcht.

Vanaf het kerkenpad achter de Reestkerk heb je een prachtig uitzicht over de natte hooilanden langs de Reest. Aan de Drentse kant ligt daar helemaal alleen in dat prachtige landschap boerderij De Wildenberg. Loop je dan richting Rabbinge, dan passeer je boerderij De Uilenburcht, goed zichtbaar gelegen op een zandkop.

boerderij De Wildenberg gezien vanaf het kerkenpad achter de Reestkerk

De Wildenberg 

Aan het eind van de vorige eeuw werd op deze plek nog gewoon geboerd. Achter de boerderij met grote stal, mestsilo en modern woonhuis lag een natuurcamping. Vanaf het jaar 2ooo veranderde veel. De boer verhuisde naar een plek buiten het Reestdal. Het Drents Landschap bracht de sfeer van vroeger weer terug. Boerderij De Wildenberg kreeg een heel andere functie.

Herfsttinten rondom boerderij De Uilenburcht

De Uilenburcht

Sinds de jaren tachtig heeft Het Drentse Landschap een beheerboerderij op Rabbinge waar men met de hulp van Limousinrunderen het ouderwetse Drentse boerenbedrijf in ere houdt. Net als vroeger wordt de mest in de potstal verzameld om op de akkers te worden ondergeploegd. Vroeger gingen de boeren wonen op de veilige zandruggen waar het water vanuit het beekdal nooit kwam. Ze legde akkers (essen) aan. Die situatie is op deze locatie niet veranderd. Je maakt hier een stap terug in de tijd. Met enige regelmaat houdt Het Drents Landschap op De Uilenburcht een Open Dag.

Posted in Boerderijen | Tagged , | Leave a comment

De herfst is mooi op landgoederen Dickninge en De Havixhorst

Het Reestdal heeft zo zijn wandelpareltjes. Voor een tocht door een oud beekdallandschap met alles er op en aan moet je bij Oud-Avereest zijn. Of bij ‘t Ende aan De Stapel. Daar loop je langs oude essen, natte hooilandjes, hakhoutbosjes. Dan weer passeer je bos en hei. En natuurlijk kronkelt de Reest er door het landschap.

Herfstkleurende beukenbomen langs de slotgracht van De Havixhorst

Rijkdom

Het Reestdal tussen IJhorst en Meppel ziet er wat anders uit. Het is er vlakker en opener. De Reest is er vaak onzichtbaar al meandert het beekje hier wel door het beekdal. Er is nog een verschil. Je vindt er landgoederen. Ook met alles er op en aan. Statige huizen,oprijlanen, grachten en vijvers, Continue reading

Posted in De mooiste plekjes, wandelen | Leave a comment

Het Reestdalrund heeft een leven als een echte koe

Maine Anjous gedijen goed in De Vledders

 

André Woertink is veehouder in Balkbrug. Zijn bedrijf heet Reestdalrund. Ligboxenstallen en melkrobots heeft hij niet, want André houdt vleeskoeien. Zijn koeien lopen het grootste deel van het jaar buiten in de natuur, voornamelijk in terreinen van natuurorganisaties, zoals Landschap Overijssel en Natuurmonumenten.  De runderen zijn oorspronkelijk van Franse makelij. Rustige

Mooie relatie tussen boer en zijn vee

koeien met een zachte uitstraling: Maine Anjou heet het ras. André heeft een bijzondere band met zijn vee. We zoeken drie kuddes op in de uitgestrekte hooilanden van De Vledders. Met de terreinwagen hobbelen we de ruige graslanden in. Het duurt niet lang of we worden besnuffeld en nieuwsgierig bekeken door prachtige stevige roodbonte koeien. Wat opvalt is de aanwezigheid van veel kalveren en een indrukwekkende stier. Toch krijg je nooit het idee, dat je moet uitkijken. De runderen maken een wat lome relaxte indruk. André is gek op zijn koeien, hij straalt het ook uit. Als hij tussen zijn koeien staat beginnen zijn ogen te glimmen. Je ziet hem genieten. Niet alleen van het vee, ook van de prachtige omgeving waarin deze koeien mogen grazen.

Even controleren of alles goed gaat

Wat zijn dit voor koeien?

“Dit zijn de Maine Anjous. Koeien met bijzondere eigenschappen en een hoog rendement. Ze kunnen groot worden van gras en zijn daardoor heel geschikt om in natuurgebieden te grazen. De koe krijgt een kalf dat acht maanden bij de moeder kan zuigen. De moeder kan dan weer opnieuw een kalf krijgen. Deze koeien zijn heel super in de omgang. Misschien is dit wel het makkelijkste vleesras dat er is. Als je ze liefde geeft, krijg je liefde terug. Het zijn lieve brave dieren en dat zie je aan het eind van het verhaal ook weer terug in de kwaliteit van het vlees.” Een wel heel brutale koe ziet de auto als speelgoed. “Ga nou met die poten van mijn auto af, Lummel ! “Vroeger is dit ras in Frankrijk gebruikt als dubbeldoelkoe, dus voor de melk en het vlees. In Nederland gebeurde dit ook met de  Maas-Rijn-IJsselvee koeien. Die zijn ook roodbont, maar iets witter van kleur. De laatste jaren wordt de Maine Anjou in Frankrijk vooral ingezet voor het vlees. Een leuke eigenschap van het Maine Anjou vlees is dat het doorregen vet heeft, dat zie je ook bij Hereford en Black Angus koeien. Door het vlees lopen heel veel kleine vetadertjes. Hierdoor krijgt het vlees een sappige structuur. Doordat de dieren buiten lopen en alleen maar grassen eten en geen granen, bevat het vlees omega 3. Als je koeien granen laat eten krijg je omega 6. Het vet van de omega 3 koeien is zachter en geler. Het is vele malen smakelijker dat wit vet”

Waarom kies je hiervoor, je kunt toch ook melkveehouder zijn met een

Kalveren blijven bij de moeder

ligboxenstal en een paar honderd koeien ?

“Twintig jaar terug hebben we bewust gekozen voor duurzaamheid. De eerste tien jaar waren niet zo makkelijk, want je liep steeds tegen een muur, maar de laatste tien jaar zie je de consument steeds kritischer worden over de kwaliteit van het voedsel. Wacht even, ik moet even ingrijpen. “Ga eens met je kop uit die auto ! Dat mag niet !” Het is ook geen gezicht: een grote stier met zijn kop door het zijraam van de auto .

“We hebben gekozen om op biologische basis te gaan werken. Ik heb geen gevoel bij de intensieve veehouderij. Wat dierenwelzijn betreft niet, er is geen weidegang. Deze manier van werken met koeien geeft me wel een goed gevoel.”

Kruidenrijke graslanden

Deze koeien lopen hier in de vrije natuur, die zijn heel wat beter af dan heel veel soortgenoten.

“Jazeker, we werken met een koe per hectare. Ze blijven van april tot december lekker buiten. Deze koeien lopen in terrein waar geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, ze krijgen lekker veel ruimte en als je goed naar het land kijkt, er is hier genoeg te eten. Veel gras met allerlei kruiden er tussen. In het voorjaar is het hier geel Continue reading

Posted in Biologische streekproducten, Interviews | Tagged , , , | 1 Comment

Ook de schaapherder kent stress

Schapen op De Wildenberg

Vroeger liepen er op heidevelden aan de rand van het Reestdal herders met hun kudde schapen. Hier en daar zie je nog een oude schaapskooi. Op de heide van De Wildenberg loopt een kleine kudde Schonebeekers. Zonder herder, het terrein is omrasterd. Nee, voor

Schaapskooi Ruinen: de kudde komt terug

een kudde met een echte schaapherder moet je naar de grotere heidevelden. De Lemelerberg of het Dwingelderveld bijvoorbeeld. De schaapskooi van Ruinen is ‘s zomers een toeristische attractie als de kudde in de namiddag weer terug komt van de grote stille heide.

Het tv pogramma 2Doc maakte een prachtige documentaire over het beroep schaapherder. Het verhaal speelt zich af in het mooie Drents Friese Woud. In de aankondiging staat:

We ontmoeten schaapherder Catrinus Homan. Vol passie laat hij zien welke werkzaamheden hij allemaal moet verrichten om de natuur en de kudde gezond te houden. De film laat je denken dat Homan een prachtig en rustig leven heeft, maar al snel wordt duidelijk dat stress de herder belaagt. Dit moeilijke proces komt in schril contrast te staan met het in eerste instantie jaloersmakende beroep van herder. De kijker zal onder de indruk raken en respect krijgen voor de herder, zijn dieren en de natuur. 

Klik hier om het programma te zien.

Posted in Vroeger en nu | Tagged | Leave a comment

Project Rabbingerveld : de heide wordt groter

Op de flank van het Reestdal onder Zuidwolde is het project Rabbingerveld nu voor een groot deel afgerond. De bewoners van  de Nieuwe Dijk zullen dit niet erg vinden. De ( voedselrijke )bovenlaag van de grond is over een hele grote oppervlakte afgevoerd. Dat betekende veel herrie van af en aan rijdende volle en lege kiepwagens. Nog niet alle grond is weg. Vanaf de weg zijn de zandbulten goed te zien. Het grasland is nu veranderd

De zonnedauw is een pionier

in een grote kale (gele) zandvlakte. Dat zal in de komende jaren snel veranderen. Als er nog zaden van vroegere heideplanten in de grond aanwezig zijn ( vaak is dat zo) zal het terrein over een paar jaar zichtbaar veranderen in mooie heide. Al gauw zal de bodem ook bedekt worden met pioniersplanten, zoals zonnedauw, moeraswolfsklauw en vele soorten mossen. 

Schotse Hooglanders Rabbingerveld in 2015

Terrein moet wel open blijven

Minder leuk: zaailingen van berk, vuilboom en grove den gaan dankbaar gebruik maken van de nieuwe kansen. Deze boompjes moeten er wel uit, anders verandert de heide in bos. Daar weten vrijwilligers van de natuurwerkgroep de Reest inmiddels alles van. De beste oplossing lijkt op termijn de aanwezigheid van een kleine schaapskudde. Er liepen begin dit jaar nog twee Schotse Hooglanders in het terrein dat in 2005 al werd gerealiseerd. Ook die hadden een hele zware dobber om het terrein open te houden.  Het is mogelijk dat ze inmiddels verwerkt zijn in de biologische vleespakketten van Het Drents Landschap. Schotse Hooglanders eten het liefst de jonge blaadjes uit de top van de boompjes. Schapen, of misschien nog beter, geiten zijn veel minder kieskeurig. 

Samenwerking 

De uitbreiding van de heide vormt de tweede fase van een project onder de vlag van het Icoon-project Reestdal waarin Provincie Drenthe, Prolander, Waterschap Drents-Overijsselse Delta en Het Drentse Landschap samenwerken.

Rabbingerveld Eerste Fase anno 2015

 

Dynamiek van de bodem  

Het gebied, gelegen tussen de Nieuwe dijk en het Reestdal ter hoogte van Rabbinge, werd tot voor kort landbouwkundig gebruikt. Met de inrichting keert niet alleen de vroegere heide hier terug, maar ook het vroegere reliëf. Ook de aardkundige situatie zal vergelijkbaar zijn met die van voor de ruilverkaveling in het gebied.

Eerste fase in 2005- voedselrijke bovenlaag landbouwgrond wordt verwijderd

De eerste fase van het project werd tien jaar geleden uitgevoerd. In het toen ingerichte gebied hebben zich op hoge terreindelen al mooie zandkopjes ontwikkeld en vindt op heel kleine schaal verstuiving plaats. Actieve bodemvorming dus, die naar verwachting ook in het in te richten gebied gaat plaatsvinden. Naast verhoging van natuurwaarde en verbetering van de infiltratiefunctie voor het Reestdal, zal daarmee ook de aardkundige waarde wezenlijk verbeteren.

De twee foto’s laten de situaties zien in september 2015 en september 2016. Het grasland, grenzend aan het de heide van fase 1 is weggeschoven. Rest nu een zandvlakte. Volgend jaar om deze tijd maar weer een foto maken.

Rabbingerveld september 2015

Rabbingerveld september 2016

Posted in Algemeen, Bescherming, Vroeger en nu | Tagged , , | Leave a comment