Het verval van de Reest

Posted on 04/09/2015 by Jan

De titel doet vermoeden dat het riviertje de Reest haar beste tijd heeft gehad. In verval duidt immers op minder worden. Achteruitgang. Gelukkig gaat dat voor de Reest niet op, sterker nog, het beekje heeft nog nooit zoveel zorg en aandacht gehad dan in de afgelopen jaren. Het woordje verval heeft nog een andere betekenis: het verschil in hoogte tussen twee punten van een rivier. En dat is interessant. Hoe hoog is het verval van de Reest eigenlijk ?

Uiteindelijk naar zee

De Reest stroomt, net als alle waterlopen, van hoog naar laag. Alleen de kunstenaar Escher was in staat om water van beneden naar boven te laten lopen. Zo begint de Reest als klein stroompje ten noorden van Dedemsvaart en ongeveer 35 kilometer verder mondt de beek uit in het Meppelerdiep. Uiteindelijk zal het water het IJsselmeer bereiken en via de sluizen van de Afsluitdijk de Waddenzee. Het water van de Reest stroomt meestal in een gestaag kabbelend tempo. Soms is het bijna niet te zien dat er stroming in zit. Op andere momenten, als er heel veel regen in korte tijd gevallen is, neemt de stroomsnelheid fors toe. Maar een bruisende beek, zoals bijvoorbeeld de Geul in Zuid-Limburg, zal het nooit worden. Hoe dat komt? De oorzaak moeten we zoeken in het hoogteverschil tussen de bovenloop en de benedenloop van het beekdal. Dat verschil is niet sensationeel groot.

NAP meters

Bij de twee nieuwe knijpstuwen (Den Kaat en Rabbinge) zijn NAP meters geplaatst. Deze meetpunten geven een indicatie hoe hoog het Reestdal ligt ten opzichte van de zeespiegel. Immers, het getal 0 op de Nap meter geeft de hoogte van de zeespiegel aan. Toen op woensdag 19 augustus  de middenloop van het Reestdal vol liep met water heb ik een foto gemaakt van de NAP meter bij Den Kaat. De stand was 4.60 meter boven NAP. Op 2 september heb ik de meter weer gefotografeerd, die stond toen op 4.10 meter boven NAP. De Reest was dus in augustus een halve meter gestegen. Het ijzerhoudende veenwater van de beek had ook een duidelijk bruingekleurde herinnering op het maagdelijke witte beton achter gelaten. Op 18 augustus nam ik ook een foto van de NAP meter bij de knijpstuw van Rabbinge. Die had een waterstand van 4.40 meter boven NAP. Het verschil in afstand tussen de twee knijpstuwen bedraagt ongeveer 2,5 kilometer. Een verschil in verval van 20 cm. Dat verklaart natuurlijk het ontbreken van sterk stromend water in de Reest.

Hoogtekaart 

Maar wat is dan het verval tussen het begin van de Reest en het eindpunt van de beek? Het Reestdal staat niet vol met ANP meters, dus moeten de gegevens op een andere manier achterhaald worden. Dan kan op de digitale hoogtekaart van Nederland.  Deze site geeft de hoogteverschillen in ons land aan in allerlei kleuren. Klik je op een bepaald punt in de kaart, dan krijg je het NAP, in 4 cijfers achter de komma. Wil je het nog preciezer? De bovenloop ( Dedemsvaart/Lutten) ligt rond de 6 meter boven NAP. Als de Reest 35 kilometer verder met haar  laatste meters bezig is, wijst de site achter het ziekenhuis van Meppel een hoogte van ongeveer 0.10 meter boven NAP. De Reest heeft een dus een verval van rond de zes meter. En dat 0ver een afstand van ongeveer 35 kilometer.

Verhang 

Om uit te rekenen of het hoogteverschil nu groot of klein is in relatie met andere waterstromen deel je het hoogteverschil in meter door  de lengte in kilometer. Dit heet verhang.  Dan is het verhang van de Reest 6: 35 =0.17 meter per kilometer.Dat betekent dat de het NAP peil van Reest gemiddeld na een kilometer 17 cm daalt. Ter vergelijking : de Geul (Limburg) heeft een verhang van 4,3 meter per kilometer!

Als het verhang gering is, gaat een rivier kronkelen of  meanderen, waardoor het verhang meestal nog kleiner wordt. (bron: Wikipedia)

Posted in De Reest | Tagged , , | Leave a comment

Vijftig tinten grijs boven het Reestdal

Posted on 03/09/2015 by Jan

Rabbinge

De warme zomer lijkt voorbij. Lagedrukgebieden zijn weer de baas. De atmosfeer is onstabiel. Niks mis mee, gewoon Hollands weer. De onrust boven ons zorgt voor afwisseling in in de lucht. Bij het naderen van een bui vele tinten grijs, dan een felle opklaring, even later vullen verblindend witte cumuluswolken de hemel boven de verre horizon.

Rabbingerveld

Posted in Algemeen | Leave a comment

Kerkbruggetje onder water !

Posted on 20/08/2015 by Jan

Er wordt veel gewandeld vanuit infocentrum De Wheem in Oud Avereest. Twee gemarkeerde routes gaan over het eeuwenoude kerkenpad richting het bekende kerkvonder, in de regio ook wel bekend als “Bruggetje van Bartje”. Maar op woensdag 19 augustus 2015 moesten wandelaars weer terug om een andere route uit te zoeken.

Wat bleek ? Door de extreem hoge stand van het water in de Reest was het bruggetje alleen met (hoge) laarzen te betreden.Delen van het kerkenpad stonden onder water, het bruggetje kwam net boven de snel stromende water van de beek uit.

Een andere opmerkelijke situatie deed zich voor bij de nieuwe brug over de Reest tussen Rabbinge en Oud-Avereest. Daar kon het vele water niet meer onder de brug door. Nabijgelegen grasland deed dienst als waterberging.

Deze situatie kan heel snel veranderen. Binnen een paar droge dagen wordt er zoveel water afgevoerd, dat je als wandelaar weer kunt lopen waar je wilt.

Posted in De Reest | Leave a comment

Nat Reestdal

Posted on 20/08/2015 by Jan

Natte hooilanden met uitzicht op Den Kaat

Beekdalen stonden vroeger heel vaak blank. Vooral in de winter. ‘s Zomers stond het water in de beek veel lager, vooral als het weken lang niet regende. Steeds vaker zien we een verschuiving in dit beeld. Extreme regenval lijkt niet meer seizoensgebonden. Het kan in de zomer net zo vaak en hard regenen als vroeger in de winter. In de afgelopen weken hadden we (regionaal) last van grote droogte, er kwam een zomerstorm en vorig weekend werden we verrast door een regenperiode die meer dan zestig uur duurde. Plaatselijk viel rond de 100 mm water. Dat is 100 liter water op een vierkante meter!

Water tot aan het erf

Stroomgebied en waterafvoer 

Het stroomgebied van de Reest is momenteel 6200 ha groot. Het stroomgebied van een rivier of beek is het gebied dat op die beek of rivier afwatert. Als er 80 mm regenwater naar beneden komt, valt er dus op elke m2 80 liter water. Een ha= 100×100 meter= 10.000 m2. Op een hectare stroomgebied valt dus in een paar dagen tijd 10.000×80 liter = 800.000 liter water. In het gehele gebied moet dan 6200x 800.000 liter regenwater worden afgevoerd. Dat is 4.960.000.000 liter, of te wel bijna 5 miljoen kuub water. Bijna de helft van het stroomgebied watert af op de Reestvervangende Leiding, een waterloop die eind jaren ’60 is gegraven om water in het Reestdal snel te kunnen afvoeren. Deze vaart loopt ten noorden min of meer parallel aan de Reest en watert af in de Hoogeveensche Vaart.

Ondergelopen graslanden bij Den Huizen

De graslanden zijn verzadigd.

Het zal nog wel even duren voordat het meeste water is afgevoerd. De aangrenzende hooilanden, vaak eigendom van de twee provinciale landschappen,blijven nog wel even erg zompig. De bodem is namelijk verzadigd. Dat de Reestlanden in de boven- en middenloop zo nat zijn is opmerkelijk. Ondergelopen land tref je meestal aan in de benedenloop, tussen IJhorst en Meppel. Nu hier dus ook.

Herstelproject Reestdal “Water op Maat”

Afgelopen winter werd het herstelproject Reestdal  ”Water op Maat” afgerond. Doel : verdroging van het beekdal tegengaan en realiseren van waterberging. Er werden twee nieuwe knijpstuwen gebouwd (Den Kaat en Rabbinge), de Reest werd op vijf locaties verondiept en er kwamen drempels in de Reest. Het is niet duidelijk of de grote hoeveelheden water in de midden-en bovenloop van het beekdal mede worden veroorzaakt door deze maatregelen. Misschien dat het waterschap Reest en Wieden daar later meer over kan zeggen. De knijpstuwen bleven gewoon open.

Knijpstuw Den Kaat

Knijpstuwen: waarom nu niet dicht?

Volgens berekeningen (voor wat ze waard zijn) zal zich eens in de 25 jaar een situatie voordoen, waarin het noodzakelijk is de knijpstuwen in de middenloop te sluiten om wateroverlast bij Meppel tegen te gaan. Het is jammer, dat het Waterschap in de afgelopen dagen als proefproject niet een van de knijpstuwen heeft gesloten. Gewoon om eens te kijken wat het effect is. Gemiste kans?

 

Onderstaande video geeft een idee over het natte Reestdal bij Den Kaat op woensdagmiddag 19 augustus 2015

 

 

 

 

 

 

Posted in Geen rubriek | Leave a comment

De dahliatuin op het oude boerenerf

Posted on 20/08/2015 by Jan

Den Kaat is een van de oudste Reest-erven. Men spreekt ook wel over es-gehucht, maar er zijn mensen die het tweede deel van deze samenstelling te negatief vinden. Het woord gehucht zou plaats moeten maken voor een andere benaming. In ieder geval bestaat Den Kaat uit een paar boerderijen, die je passeert bij het wandelen van o.a. De Loop van de Reest.

Bij een van de boerderijen kom je langs een kleurrijke boerentuin met echte ouderwetse boerenplanten. Het zijn vooral de vele soorten dahlia’s die opvallen.

 

Er zijn bewoners van boerderijen in oude cultuurlandschappen die proberen hun erf zo in te richten, dat het de sfeer uitademt van vroeger. Denk hierbij aan een boomgaard, een meidoornhaag, een bleekveldje, een gebruikerstuin, leilindes, enz. Er is veel voorlichtingsmateriaal over deze materie en er zijn organisaties die bij de inrichting van het boernerf willen adviseren.

Posted in Boerderijen | Tagged , | Leave a comment

Even bijkomen op een rustpunt

Posted on 04/08/2015 by Jan

Er wordt wat afgewandeld in het Reestdal. Logisch, want het landschap leent zich er ook voor. Wandelmogelijkheden genoeg: routes, excursies, je kunt natuurlijk ook op eigen gelegenheid het beekdal verkennen. Een goede kaart of GPS, verdwalen is bijna niet mogelijk. Hoewel… soms kom je mensen tegen die geen flauw benul hebben waar hun auto staat. Verdwalen in Nederland, dat kan toch ook helemaal niet zou je denken. Vergis je niet. Lees het boekje “Waar een wil is ,is geen weg” van  John Jansen van Galen en je komt tot een heel andere conclusie.

Het zijn de kleine dingen die…..

Maar laten we ons richten op een normale wandeling. Langeafstandswandelaars zijn vrij makkelijk te herkennen: makkelijke kleding, goed schoeisel en een rugzak. En vaak een regelmatig wandeltempo. Wandelen is genieten! Van het mooie landschap dat langzaam aan je voorbij gaat, van de talloze kleuren die je om je heen ziet, de vogels die je hoort, een zwevende ooievaar, een reegeit die je pad kruist, een gesprekje met iemand die je tegenkomt……Ach , het stelt allemaal niet veel voor, maar leuk is het wel. Het zijn de kleine dingen die het leven leuk maken. Een van de hoogtepunten op een wandeling is koffie drinken of een boterhammetje eten op een leuke plek. Een (picknick) bank bijvoorbeeld. Maar het kan ook anders.

Rustpunten in het Reestdal

Inmiddels al behoorlijk ingeburgerd in ons land: rustpunten. Meestal zijn rustpunten ingericht bij bebouwing (een boerderij of ‘landhuis’) en bieden ze de recreant een plek om even op adem te komen, een kopje koffie te drinken en eventueel een elektrische fiets op te laden. In heel Overijssel en Groningen, Laag Holland (NH), de Achterhoek en op de Veluwe zijn inmiddels bijna 500  Rustpunten actief. Rondom Oud-Avereest, waar het meest gewandeld wordt, zijn er op de website vier rustpunten te vinden: De shiitake kwekerij van de familie Haveman Lutten Oever 2a , Maatschap Ten Kate op den Westerhuis 3 , Rabbinge 4 van de familie Schuurhuis en wat verder in oostelijke richting De Kruidenhoeve van familie Smits op Den Oosterhuis 10.

 

Posted in wandelen | Tagged | Leave a comment

Prachtig uitzicht vanaf de bult van Takkenhoogte

Posted on 28/07/2015 by Jan

Het reservaat Wildenberg/Meeuwenveen/Takkenhoogte is een pareltje in het Reestdal. Het Drents Landschap heeft er een unieke route uitgezet. Tijdens de wandeling komt u in een van de mooiste delen van het Reestdal terecht. Takkenhoogte was 20 jaar geleden nog landbouwgrond. Het land werd aangekocht door Het Drents Landschap. Er werd zand gewonnen en toen de vruchtbare en bemeste landbouwgrond was weggeschraapt tot op het gele zand kreeg de heide weer een come-back.

Uitkijkbult

Vanaf de uitkijkbult heeft u een prachtig uitzicht over dit gebied. Wat dan opvalt is de strenge scheiding tussen natuur en intensieve landbouw. Rechts van het pad de natte heide met vennetjes, links gras-en maislanden. Een typische Nederlandse situatie zullen

Takkenhoogte met zicht op de uitkijkbult

we maar zeggen. Verderop bij een stuwtje in de Reestvervangende Leiding precies hetzelfde. Aan de zuidoostkant van de stuw (rechts) wordt het water vastgehouden, aan de noordwestkant moet de Reestvervangende Leiding het overtollige regenwater zo snel mogelijk afvoeren naar de Hoogeveense Vaart. Het reservaat Meeuwenveen Takkenhoogte is onderdeel van een grote ecologische verbinding tussen het Overijsselse deel van het Reestdal en de omgeving van Zuidwolde.  Twee ecoducten over de N48 tussen Balkbrug en Hoogeveen  geven de dierenwereld nog meer mogelijkheden om zich te verspreiden.

Een 360 graden uitkijk vanaf de bult: sorry voor het geluid van de harde wind.

 

Posted in De mooiste plekjes | Tagged | Leave a comment

Pijlkruid in de Reest zorgt voor natter beekdal

Posted on 23/07/2015 by Jan

Beken en rivieren voeren water af. Het water in de Reest stroomt gestaag richting Meppel om daar uiteindelijk in het Meppelerdiep te belanden. Beekdalen waren vroeger ‘s zomers vaak erg droog en ‘s winters juist erg nat. Beken volgden hun natuurlijke loop, stuwen en gemalen ontbraken. Die tijd ligt ver achter ons. Niet de natuur maar Het Waterschap is de baas in een beekdal en deze organisatie bepaalt of er veel of weinig water wordt afgevoerd. Alles onder controle!

Reestdal moet natter

Het beekje de Reest heeft een hectische periode achter de rug. Er zijn twee knijpstuwen geplaatst, op vijf plekken is de beek ondieper gemaakt en op een aantal locaties zijn drempels in de Reest aangelegd. Doel van dit alles: het water in de beek moet minder snel worden afgevoerd, uitdroging van Het Reestdal moet worden tegengegaan, de grondwaterstanden moeten omhoog.

Waterplanten remmen stroomsnelheid

Op veel plekken in de Reest groeit en bloeit momenteel het pijlkruid. Als je naar deze waterplant kijkt is het niet zo moeilijk om te bedenken waar die naam vandaan komt. De plant heeft witte bloemen en komt massaal in de Reest voor. Soms is het water van de beek bijna niet meer te zien. Voor de waterhuishouding in het Reestdal is dit gunstig. Al die waterplanten remmen de stroomsnelheid van het water in de beek. Hoe langzamer het water stroomt des te groter is de kans dat er meer water in het beekdal blijft zodat de grondwaterstand stijgt. Daar profiteert de kwetsbare flora van!

https://www.youtube.com/watch?v=tJQ4IZtmNWU

 

 

 

 

 

Posted in De Reest | Tagged | Leave a comment

Het zevenblad verdient meer krediet

Posted on 23/06/2015 by Jan

Meer waardering voor het zevenblad? Dat is toch die woekeraar, die je nooit meer weg krijgt uit je plantenborder of groentetuin? Hanenpoot wordt ie ook wel genoemd en niemand lijkt hem leuk te vinden. Denk je dat je je tuin helemaal schoon hebt, komen na een paar dagen de eerste blaadjes al weer boven de grond. Zevenblad moet opboksen tegen een enorme hoeveelheid antipathie. En dat is niet terecht.

Eetbaar en gezond 

Men beweert dat de Romeinen het plantje op hun zegetochten meenamen, omdat het zo goed eetbaar was en ziektes buiten de deur hield. Een rondje langs een aantal websites over kruiden en tuinieren en wat blijkt? Zevenblad is onder veel mensen nog erg populair. Blaadjes worden gebruikt voor de soep, in salades, er wordt pesto mee gemaakt, enz. Het plantje zit boordevol mineralen en vitamine C.

Bloei lijkt op fluitenkruid

Deze website wil toch een lans breken voor het zevenblad. Momenteel staat de plant in bloei. Prachtige witte schermen, het lijkt erg op fluitenkruid. Kijk naar de bladeren en je weet dat het zevenblad is. Het blad van fluitenkruid is sterk geveerd en ingesneden, dat van zevenblad niet. Zevenblad voelt zich heel erg thuis op de overgang tussen akkers en bosranden, vooral als de bodem voedselrijk is.Waarom waardering voor bloeiend fluitenkruid en aversie tegen zevenblad? Omdat zevenblad ons vaak de baas is? Kunnen we daar niet tegen ?

Posted in Flora | Tagged | Leave a comment

Boomklever : hectiek rond kastje 007

Posted on 10/05/2015 by Jan

Twee kastjes op mijn nestkastroute zijn bezet door boomklevers. Dat zijn prachtige vogeltjes. Ze worden ook wel “blauwspecht” genoemd. Een van de twee kasten krijgt van mij al een poosje extra aandacht: kastje H007. Het nummer doet vermoeden dat het een erg geheim kastje is, maar met James Bond heeft het weinig te doen. De enige overeenkomst met een  Bondfilm die ik kan bedenken is dat er in en rondom de kast erg veel hectiek is. Er gebeurt van alles.

Schuw, maar ook nieuwsgierig

Boomklevers zijn schuw, maar als je je wat verdekt opstelt en niet te dichtbij de kast komt, gaan ze na een poosje gewoon door met het voeren van de jongen. In het begin hoor je de alarmroep, daarna vliegen ze af en aan in stilte. Ze weten dat je er bent, maar het lijkt ze ook te prikkelen. Het paartje struint het territorium af op zoek naar insecten. Vooral kleine spanrupsen zijn erg gewild. Eiwitrijk, dus het ideale voer voor  het achttallig hongerige kroost.

Hygiëne voorop 

Boomklevers zoeken hun voedsel niet alleen op de boomstam, je ziet ze ook aan takjes hangen en ze komen ook op de grond. Bij het verlaten van de kast worden de uitwerpselen van de jongen, keurig verpakt in een dun vliesje, mee naar buiten genomen.De jongen groeien met de dag. Woensdagavond worden ze geringd.

Kleven aan de boomstam

Spechten gebruiken hun staart als steun bij het klimmen. Dat doet de boomklever niet. Hij heeft altijd een pootje voor en een pootje achter tijdens het klimmen.  En snel dat ie is!  Kleven duidt op een langdurig proces. Iets dat kleeft zit ( tijdelijk)vast. Wat dat betreft klopt de naam “boomklever”niet, want het vogeltje zit geen moment stil en “kleeft” van de hak op de tak. En het maakt hem dan niets uit of ie met zijn kop omhoog of naar beneden klimt. Hij heeft altijd grip.

 

Posted in Beleef de nestkast, Fauna | Tagged | 1 Comment