Grauwe klauwier houdt van esranden

Posted on 14/08/2013 by Jan

Esranden

Op een aantal locaties in het Reestdal zie je ze nog: esranden. Een duurdere benaming is estaludbegroeiingen, maar het woord taludbegroeiing behoort meer tot het vakjargon van de natuurbeheerders. Esranden zijn vaak smalle stroken beplantingen die vroeger werden aangebracht op de grens tussen akker(es) en het omringende landschap. De nabije omgeving bestond bijvoorbeeld uit uitgestrekte heidevelden, grasland of andere akkers. Esranden waren in feite vaak houtwallen of houtsingels. Uiteraard werden ze niet voor niets aangeplant. In het boerenbedrijf van vroeger hadden ze meerdere functies. Een belangrijke was begrenzing van een stuk eigendom. Kavelgrenzen dus. De website nederlandscultuurlandschap.nl  vertelt in haar Deltaplan  voor het Landschap dat vóór de modernisering van de landbouw ons land 450.000 km aan kavelgrenzen als heggen, houtwallen, houtsingels, tuunwallen, e.d. rijk was. Daar is veel van weg.

Beplanting had een functie

Een andere functie was het beschermen van het gewas tegen loslopend vee, zoals een schaapskudde.. En boeren haalden geriefhout uit de beplante esranden. Brandhout, hout voor gereedschap of voor het maken van een hek bijvoorbeeld.

In het Reestdal zien de beide provinciale landschappen het belang van begroeide esranden. Zowel Landschap Overijssel als Het Drents Landschap werken aan herstel van deze karakteristieke landschapselementen, hoewel er nog veel kansen niet worden benut . Tegenwoordig zien we nog een nieuwe taak voor beplante randen rondom essen en graslanden. Ze kunnen als een soort netwerk met elkaar verbonden worden en zo een rol spelen als ecologische verbindingszones voor plant en dier.

Biodiversiteit 

Gelegen tussen Den Westerhuis en De Wildenberg ziet de wandelaar een hooggelegen es waarop bijna ieder jaar winterrogge wordt verbouwd. Een deel van de akker wordt begrensd door een smalle esrand, die vooral bestaat uit vlier, zwarte els, meidoorn, hop, eik, hazelaar en braam. Esranden zijn ideale biotopen voor vogels. Er is veel rust en veiligheid om er te nestelen, de biodiversiteit is groot en juist daardoor is er veel voedsel aanwezig. Zo trof ik in een vlier een vrouwtje grauwe klauwier aan met twee jongen. De vogels waren niet bang, ze waren tot op zes meter te benaderen en een kwartier lang keken we elkaar aan. Grauwe klauwieren  zijn redelijk zeldzaam en komen alleen nog maar in oude en kleinschalige landschappen voor . De aanwezigheid van deze behoorlijk zeldzame soort in deze mooie esrand bewijst het belang van (agrarisch) natuurbeheer in een oud cultuurlandschap.

 

Posted in Fauna, Geen rubriek, landschapselementen | Tagged , | Leave a comment

Mooie luchten boven Den Westerhuis

Posted on 13/08/2013 by Jan

Er zouden veel buien ontstaan vandaag. Onstabiel weer. Vanmorgen was er nog niet zo veel van te merken. Hoewel ….. zo rond de klok van 09.00 u begon de lucht al wat te werken. En om 12.00 uur viel de regen met bakken uit de lucht. Deze foto is halverwege de ochtend gemaakt. Vanuit Drenthe een kijkje op het Overijsselse deel van het Reestdal. de boerderijen aan de horizon staan in  Den Westerhuis, een van de vele kleine esgehuchten die het Reestdal rijk is.

Posted in Geen rubriek | Leave a comment

De Loop van de Drentsche Aa : etappe 6

Posted on 11/06/2013 by Jan

Beekdal van het Oudemolensche Diep

Van Oudemolen naar Deurze :13 kilometer

De parkeerplaats langs de Molensteeg bij Oudemolen is zo goed als verlaten. Het is zondagmiddag 3 juni 2013 rond de klok van 16.00 u als we met deze etappe beginnen. Aan de zondagrecreatie lijkt al weer een eind te zijn gekomen. Waar is iedereen? Het is prachtig weer, het landschap is in topvorm en iedereen lijkt thuis te zitten. Niet zo erg, we hebben het esdorpenlandschap en beekdallandschap De Drentsche Aa helemaal voor ons zelf, maar toch….Het valt tijdens het lopen van deze etappes al vaker op: je komt vrijwel niemand tegen. Wel op verharde wegen en geasfalteerde fietspaden die je kruist, maar op zandpaden tref je weinig

ijzerhoudend kwelwater komt aan de oppervlakte

wandelaars. In de buurt van Oudemolen wordt op dit deel van de dag nog wel gewandeld en gefietst, maar als we het bruggetje over het Oudemolensche Diep overgestoken zijn wordt het erg stil.

Kwelwater

De route loopt een poosje min of meer parallel aan de beek. Wat opvalt zijn de roestbruine plekken in de natte graslanden. Hier komt kwelwater naar boven. Dit is grondwater dat ooit als regenwater op hogere gronden de bodem in zakte. Kwelwater kan honderden jaar oud zijn. Als het door keileem is gezakt en via kalkrijke zandlagen uiteindelijk na jaren de oppervlakte van het lager gelegen beekdal bereikt heeft dit water kalk en ijzer opgenomen. De ijzerdeeltjes oxideren dan en het water krijgt een roestbruine kleur. Dit kwelwater is bepalend voor de vegetatie in een gebied. Bekend is dat de ouderdom van het kwelwater een positieve invloed had op de hooiproductie. Een boer kon daardoor meer runderen houden en dat betekende meer welvaart  “Alle zegen komt van onderen”  (bron : Van Rottum tot Reest blz. 203) De etappe passeert de Rug van Tynaarlo. Lang geleden is het Oudemolensche

Dynamiek aan de oever van het Oudemolensche Diep

Diep hier dwars door een rug van keileem gebroken. De route komt vlak langs een steile oever die je in dit gebied vrijwel nergens aantreft. Het komt nog voor dat delen van de oever hier zo maar in de beek wegzakken. Natuurbeheerders smullen hiervan. In deze kringen spreekt men dan van “dynamiek”.Een vlonderpad loopt door een vochtig stukje broekbos en de wandeling gaat dan richting Gasteren. We lopen nu op de grens tussen het beekdal en vlakke wat saai ogende graslanden. Vroeger waren dit uitgestrekt “woeste landen”, heidevlaktes waar je weinig of niets te zoeken had. De graslanden worden nu extensief beheerd, maar zijn waarschijnlijk nog veel Continue reading →

Posted in Loop van de Drentsche Aa | Tagged , , , , | Leave a comment

De Loop van de Drentsche Aa : Etappe 7

Posted on 01/06/2013 by Jan

Van  Anloo naar Oudemolen: 13,5 km

Zandpad vormt grens

Vanuit het dorpje Anloo met de prachtige oude Magnuskerk als absolute blikvanger (bouw al in de 11e eeuw!) loop je zo het beekdal van het Anlooër Diepje in. Dat is hier niet meer dan een klein helder stroompje van nog geen meter breed. Het landschap laar hier twee werelden zien: aan de linkerkant van het zandpad het vlakke in cultuur gebrachte intensief bewerkte boerenland met veel “groen asfalt” en akkers waarop de eerste maïsplantjes boven de grond uitkomen. Kijk je naar rechts dan zie je nog een mooi bewaard beekdallandschap met houtwallen en natte graslandjes. Aan de vegetatie te zien zijn het geen schrale hooilandjes, misschien is de invloed van de reguliere landbouw nog te groot. Het zandpad als grens tussen het Drenthe van eind 19e eeuw en het Drenthe van nu. De route brengt ons weer richting Anloo, waar we het Anlooër Diepje  voor de twee keer oversteken. Het uitzicht op het dorp Anloo is hier prachtig. Weilanden zijn hier geel van de boterbloemen. In combinatie met de bruine pitrussen vormen ze een mooie compositie. Een paar koeien op de achtergrond en het plaatje is compleet!

Landschapselementen en hooilandbeheer

Het smalle beekdal van het Anlooër Diepje heeft een paar typische landschapselementendie vroeger een belangrijke functie hadden: smalle houtwalletjes door boeren loodrecht op de beek aangelegd al grensmarkering, natte hooilandjes en een houtwal die evenwijdig aan de beek de grens vormt tussen het beekdal en het boerenland. Vroeger vormde deze wal de grens tussen de madelanden (graslanden aan de beek) en de heide. Bomen als eik, berk, hazelaar en hulst overheersen. Aan het begin van de 20ste eeuw waren de Drentse beekdalen omgeven door woeste gronden. Op oude kaarten is dat nog mooi te zien. Frisgroene stroken te midden van onmetelijke paars vlaktes. Wat moet Drenthe toen mooi geweest zijn! Een klein paadje brengt je dan weer bij het Anlooër Diepje. En ja hoor, daar staan ze: orchideeën!  Het zijn brede orchissen, die hier bij bosjes in de hooilandjes staan. Prachtig gezicht. Waardoor vinden we orchideeën toch zo mooi? Hier vind je ze alleen in graslanden die niet bemest worden. En waarop hooilandbeheer wordt toegepast. Wat zoiets betekent als een keer per jaar maaien en het maaisel weg halen. Hierdoor wordt de bodem steeds schraler. In combinatie met voedselarm kwelwater komt dan misschien na veel geduld ooit weer de Continue reading →

Posted in Loop van de Drentsche Aa | Tagged , , | Leave a comment

De Loop van de Drentsche Aa: etappe 3

Posted on 23/05/2013 by Jan

Van Amen naar Grolloo: 10 kilometer

Vanuit het café De Amer in Amen loop je zo de 19e eeuw in. Een graspad langs een oude houtsingel met oude eiken brengt je naar het beekdalletje van het Amerdiep. Kleine graslandjes omzoomd door houtwallen bepalen het landschap. Koeien liggen er vredig te herkauwen. Overal bloeiend fluitenkruid, gele boterbloemen en lila dagkoekoeksbloemen. Het bijzonder is dat je op deze plek kunt zien hoe mooi de Drentse beekdalen geweest moeten zijn en wat er met de beek en de omgeving gebeurde toen het landschap “in cultuur” werd gebracht. Hier meandert namelijk nog een stukje authentiek Amerdiep en bijna parallel aan het stroompje loopt het genormaliseerde (lees: rechtgetrokken) Amerdiep. De wandelgids vermeldt: “Efficiente landbouwbedrijven, grote akkers en een beheersbaar waterpeil, daar draaide het om” De verschillen tussen beide beken zijn groot. Als je ergens in Drenthe wilt zien wat er vroeger naar de Filistijnen is geholpen, dan is het hier wel. Gezegd moet worden dat de gekanaliseerde beek er niet onaantrekkelijk uitziet.

Helder water

Het water is helder en er is een prachtige onderwaterflora te bewonderen. De helderheid van het water dankt de beek aan kwelwater, dat hier aan de oppervlakte komt. Onderwaterfotograaf Marius Kolvoort vertelt in het boek Beeldschoon Water (2008) over het gevarieerde onderwaterleven in de oude en de nieuwe loop van het Amerdiep. Prachtige foto’s laten waterranonkel, fonteinkruid, sterrenkroos in glashelder water zien. En je weet niet wat je mist als je bij de Amerbrug tussen de keien van de stuw gaat kijken. “Bij de Amerbrug zijn benedenstrooms van de stuw keien gestort om uitspoeling tegen te gaan. Op en tussen de keien wemelt het in dit zuurstofrijke water van kokerjuffers en bermpjes, een vrij algemeen voorkomend beekvisje”, schrijft Kolvoort. Toch ben je als wandelaar blij, dat de route langs het originele kronkelende Amerdiepje gaat, ook al is het maar voor even.

Houtwallen worden hersteld

Erg ver kijken kun je in dit halfopen landschap niet. Weilandjes en akkertjes worden begrensd door mooie houtwallen. Veel houtwallen zijn “doorgegroeid” , wat zoiets betekent Continue reading →

Posted in Loop van de Drentsche Aa | Tagged , , , , , , | Leave a comment

De Loop van de Drentsche Aa: etappe 2

Posted on 11/05/2013 by Jan

Etappe 2 : Van Herinneringscentrum Hooghalen naar Amen : 15 kilometer

Eerst zetten we de auto naast cafe De Amer in Amen en fietsen naar het herinneringscentrum, dat over het voormalig Kamp Westerbork vertelt. Het is er erg druk vandaag en niet alleen omdat het toevallig Hemelvaartsdag is. De belangstelling naar de geschiedenis die zich in de regio heeft afgespeeld is erg groot. We zien erg veel gezinnen als we het Melkwegpad aflopen. Langs dit voetpad veel info over sterren,planeten en andere astronomische wetenswaardigheden. Het twee kilometer lange pad brengt de wandelaar uiteindelijk tot de ingang van het voormalig concentratiekamp. Ook hier erg veel interesse. De vervallen woning van de kampcommandant staat er nog. Verder is vrijwel alles weg. De plek maakt erg veel indruk. Zeker als je je realiseert, dat de asfaltweg waarop je het kamp inloopt het tracé van de vroegere spoorlijn was………………. De route loopt niet over het kamp, maar gaat bij de ingang direct naar rechts. Na een paar honderd meter passeren we een verzetsmonument. En weer een stukje verder overblijfselen van een waterzuivering, die in de tweede Continue reading →

Posted in Loop van de Drentsche Aa | Tagged , , , , , | Leave a comment

De Loop van de Drentsche Aa

Posted on 10/05/2013 by Jan

Maar liefst 150 kilometer wandelplezier in het mooiste beekdal van Drenthe. Of is dit het mooiste beekdal van Nederland? De route verbindt Assen met Groningen. De wandeling maakt talloze lussen en kronkels ( lijkt wat dat betreft op een meanderende beek) en is opgedeeld in tien etappes. De wandelgids is erg mooi uitgevoerd. Duidelijke routekaartjes met veel achtergrondinformatie, interviews en veel aandacht voor het werk van kunstenaars die iets met dit mooi bewaard gebleven beekdallandschap hebben.

Het gidsje kost 13,50 euro en is via de boekwinkel en verschillende websites verkrijgbaar.

RTV Drenthe heeft veel aandacht besteed aan deze mooie wandelroute: http://www.youtube.com/watch?v=mYzPRfSCaxc

 

 

 

Posted in Loop van de Drentsche Aa | Leave a comment

Gelukkig heeft de Reest de meanders nog

Posted on 26/04/2013 by Jan

Het woord meander wordt veel gebruikt. Er is een Meander College, een Meander medisch centrum, een Meander aardrijkskundemethode voor het basisonderwijs, een thuiszorg Meander, een tijdschrift dat Meander heet en zo kun je nog wel even doorgaan. De meest gelezen betekenis van het woord is een bocht in een rivier.

Wikipedia omschrijft het begrip meander als volgt:

Een meander is een lus in de loop van een natuurlijke waterloop. Een opeenvolging van meanders vormt een meanderende rivier of beek.

Dergelijke lussen ontstaan doordat in de buitenbocht, waar het water het snelst stroomt, grond wordt weggespoeld, terwijl aan de andere zijde grond wordt afgezet. De oever waar de grond wordt geërodeerd wordt stootoever genoemd en de oever waar materiaal wordt afgezet de glij-oever.

Talloze beken verloren eind 19e eeuw en in de eerste helft van de vorige hun grillige bochten. Ze werden gekanaliseerd. Reden: overtollig en lastig water zo snel mogelijk afvoeren. Tegenwoordig gebeurt het tegenovergestelde: oude lopen van beken en rivieren worden weer hersteld. Reden: water zo lang mogelijk vasthouden of in hele natte perioden wateroverlast over het hele beekdal verdelen. Waterberging heet dat. De natuur en de recreant profiteren hiervan. Waar water is, is leven. Beekdallandschappen worden weer natter en aantrekkelijker. Verliezers levert het niet op. Herstelprojecten maken eerder enthousiasme dan weerstand wakker.

En de Reest dan? Die meandert al jarenlang tussen Dedemsvaart en Meppel. Er waren ooit plannen om het beekje recht te trekken, maar dat was lastig. De Reest vormt de grens tussen Drenthe en Overijssel en elke afgesneden bocht ging veel juridische problemen opleveren. Dus werd besloten om de kronkelende beek maar in tact te laten. Leve de grens!

Posted in De Reest | Tagged | Leave a comment

Kleurrijke ooievaar tussen winterse kleuren

Posted on 06/04/2013 by Jan

Het landschap heeft nog steeds winterse kleuren. Bruin, geel en grijs en alles wat er tussenin zit overheersen. Mooie zachte tinten. Vooral als het zonnetje niet te fel schijnt ziet het landschap er mooi uit. Een kleurrijke ooievaar op een hoog paalnest valt dan gelijk op. Dit nest staat schuin tegenover de basisschool van Oud-Avereest en is eigendom van de natuurwerkgroep de Reest. Elk jaar is het nest bezet. Vaak door het zelfde ooievaarspaar. In 2011, zo vermeldt het jaarverslag  van ooievaarsbuitenstation De Lokkerij,  zorgde het paartje 5102×5601 voor het groot worden van twee jongen. Binnenkort verschijnt het jaarverslag 2012. En het seizoen 2013 staat op het punt te beginnen.

Posted in Fauna, Geen rubriek | Tagged | Leave a comment

Voor de ooievaars is het voorjaar al begonnen

Posted on 30/03/2013 by Jan

Ooievaars zeuren niet over het voorjaar dat maar niet wil komen. En ook niet over de lage temperaturen. De koudste Pasen sinds 1964 ? Het doet ze allemaal niets. Je hoort ze er niet over. Geluid maken doen ze wel, dat heet klepperen. En er wordt wat geklepperd in deze tijd van het jaar. Klepperen betekent contact maken met je soortgenoten. De opmerking “Houd je klep nou eens” heeft hier vast mee te maken. Vanmorgen was het wisselend bewolkt. Zonnige perioden werden verstoord door sneeuwvlokken die niet bleven liggen. De ooievaars op en rondom ooievaarsbuitenstaion De Lokkerij bij De Wijk hadden het veel te druk om op het weer te letten. Er werd nestmateriaal aangevoerd, nesten werden grondig gerenoveerd, er werd geflirt en gepaard, kortom er was genoeg te beleven. De meeste ooievaarsnesten in het Reestdal zijn nu bezet.

Posted in Fauna | Tagged | Leave a comment