Voorjaar bij ‘t Ende

Posted on 22/04/2009 by Jan

Een van de mooiste locaties in het Reestdal is de omgeving rondom boerderij ‘ t Ende. Deze monumentale boerderij is eigendom van Het Drentse Landschap. Het voorste deel wordt bewoond, in de “staart” van de boerderij heeft de organisatie een informatiecentrum geopend. Op maandag 20 april liet de natuur zich hier van haar beste kant zien. Na een lange koude donkere winter leek het alsof de flora van levenslust uit elkaar barstte. Rijk bloeiende sleedoorns, knalgele hooilanden vol met dotterbloemen, duizende groene katjes in zomereiken, het was allemaal kleur en overdaad. Prachtig om te zien! De paarse route voert je langs de boerderij en gaat over de flanken van het Reestdal. Je hebt hier een prachtig uitzicht op de hooilanden. Het pad loopt ook een klein stukje langs de Reest. Het beekje wordt twee maal overgestoken.


Bekijk ook: een foto-impressie van voorjaar bij ‘t Ende

Posted in De mooiste plekjes, Vroeger en nu | Tagged , | Leave a comment

Het kerkje van Oud-Avereest

Posted on 26/03/2009 by Jan

Een opvallend en markant gebouw, zo mag je dit kleine kerkje wel noemen. Het staat op een van de mooiste locaties van de gemeente Hardenberg.Beter klinkt :Het kerkje staat op een van de mooiste locaties  van de gemeente Avereest. Maar dat is nostalgie. De gemeente Avereest bestaat niet meer, die is opgeslokt door een gemeentelijke herindeling. Nu valt Oud-Avereest onder de gemeente Hardenberg.

De kerk van Oud-Avereest heeft een indrukwekkende geschiedenis, want die begint al in de 13e eeuw. Vanuit het Zwartewaterklooster werden kleine kerkjes gesticht. Dat gebeurde in IJhorst, Rouveen en dus ook in Avereest. In 1236 werd een (waarschijnlijk) houten kerkje getimmerd op de plaats waar nu de oude begraafplaats ligt. De vloer zal wel uit kinderkopjes (zwerfkeien) hebben bestaan en een indrukwekkende kathedraal is het bepaald niet geweest. De kerk werd gebouwd op een zandkop, dichtbij het riviertje de Reest. Voor de pastoor werd een boerderijtje gebouwd. De geestelijke vader kon van zijn herderfunctie niet leven en was ook nog boer. Het erf werd “Weeme” genoemd. Het informatiecentrum van Landschap Overijssel, “De Wheem”, dat tegenover de huidige kerk ligt heeft zijn naam hieraan te danken. Het houten kerkje schijnt in 1635 te zijn ingestort. Met steun van de Staten van Overijssel is het gebouw weer opgeknapt en werd in steen opgetrokken. De kerk kreeg zelfs een klok. Deze werd bij gebrek aan een toren opgehangen in een klokkenstoel. De klok kreeg als opschrift “Anno 1636” .In 1698 werd nog een klok aangeschaft. Ook deze werd in de klokkenstoel opgehangen. Deze situatie heeft tot in de 19de eeuw geduurd. Elke zondag trok de eredienst kerkgangers uit de hele omgeving en niet alleen uit Overijssel. Ook vanuit Drenthe, aan de andere kant van de Reest liepen de gelovigen naar de kerk. Zo ontstond een netwerk van “kerkenpaden”,smalle zandpaadjes die allemaal uitkwamen op Oud-Avereest. In 2000 heeft een werkgroep nog een oud kerkenpad hersteld. Achter de kerk,net over de Reest ,staat een informatiepaneel over deze herstelwerkzaamheden. Waarom het kerkje uiteindelijk werd afgebroken is niet helemaal duidelijk, in ieder geval werd in 1853 een mooi stenen kerkje (met torentje) neergezet op een wat lagere plek ten zuiden van het kerkhof. Dat kerkje staat er nu nog. De beide antieke klokken werden in de toren opgehangen, In de tweede wereldoorlog ging de Duitse bezetter er met beide klokken vandoor. Na de oorlog kwam de klok van 1698 weer terug en deze hangt nu in de toren.

In de wintermaanden worden op de derde zondag van de maand koffieconcerten gegeven. En er wordt op deze romantisch locatie natuurlijk getrouwd! De kerk is als Protestantse Kerk Nederland in gebruik. De zondagsdiensten beginnen om 10.00u.

Voor meer foto’s van de kerk en de omgeving, klik hier .


Posted in Geen rubriek, Vroeger en nu | Tagged , , , , , | Leave a comment

Voorjaarsbloeiers

Posted on 03/03/2009 by Jan

Voor mensen die last van hebben hooikoorts is dit geen leuk artikeltje, want het gaat onder andere over stuifmeel. En als je last hebt van pollenallergie sla je misschien al dicht als je dit leest en de foto’s bekijkt. De eerste bomen bloeien ! In februari begon de hazelaar al en nu laat op veel plaatsen de els ook al snottebellen zien.  Een bloeiende hazelaar is op afstand goed waar te nemen,want de gele meeldraadkatjes vallen op in een nog kale houtsingel of tuin. De mannelijke katjes van de zwarte els zijn misschien iets minder geel, maar opvallen doet ook deze boom in maart. De twee bomen zijn windbloeiers. De bomen die in deze categorie vallen produceren veel stuifmeel, het stuifmeel is erg licht en wordt geproduceerd door vrij reukloze en matig opvallende bloemen. Insecten zijn dan ook niet erg geïnteresseerd in deze bloeiende bomen. De bloemen bevatten namelijk erg weinig of geen nectar. De hazelaar en de els hebben nog iets gemeen: ze zijn beide eenhuizig. Dat betekent, dat ze mannelijk en vrouwelijke bloemen bezitten. En dat klopt ook wel als je erop let, want aan een tak zie je meeldraad- en stamperkatjes. De meeldraadkatjes zijn mannelijk en produceren de mannelijke voortplantingscellen, die bij planten stuifmeelkorrels genoemd worden. De stamperkatjes zijn vrouwelijk en bestaan uit een stamper met daarin eicellen die door de stuifmeelkorrels bevrucht moeten worden. Bij de hazelaar kun je  het bovenste deel van de stamper, de stempel, goed zien. Dit rood gekleurde sterretje vangt de stuifmeelkorrels op.

Stamperkatjes zijn bij de hazelaar erg klein, je moet goed zoeken om ze te kunnen zien. Uit een bevruchte vrouwelijke bloem ontstaat een hazelnoot. Het gebeurt vaak, dat de meeldraadkatjes veel eerder rijp zijn dan de stamperkatjes. De boom kan zich zelf dan niet bevruchten.

Bij de zwarte els gaat de voortplanting op dezelfde manier. De meeldraadkatjes zien er net als bij de hazelaar uit als ”snottebellen”, maar de stamperkatjes zijn groter en staan op kleine steeltjes. Als ze rijp zijn,zijn ze diep rood gekleurd. Als de vrouwelijke bloempjes bestoven zijn ontwikkelen ze zich in het eerste jaar als groene kegeltjes. Het jaar daarop zijn de kegels pas rijp, zijn dan bruin gekleurd en gaan open staan. De zaadjes vallen er dan uit. De bruine tweejarige kegels  worden ook wel elzenproppen genoemd. Vogels zoals sijsjes en mezen eten de zaadjes graag tussen de schubben van de proppen weg.

Posted in Flora | Tagged , , , , , , , | 1 Comment

Landschapselementen in een beekdal

Posted on 22/02/2009 by Jan

Het landschap in een beekdal is ontstaan door de wisselwerking van mens en natuur. Het is de natuur die ooit de weg van een meanderende stroom bepaalde, het zijn de mensen die de omgeving van een beek hebben ingericht. Een beekdal is een cultuurlandschap,maar niet alle landschapselementen zijn van mensenhand. In het boek “leestekens van het landschap” (uitgave landschapsbeheer Nederland) staat een grote hoeveelheid landschapselementen beschreven. Dit boek staat aan de basis van de volgende alfabetische lijst met landschapselementen:

 

Bakhuisje

Bij een aantal monumentale boerderijen in het Reestdal staan ze nog:afzonderlijke gebouwtjes,waarin de boerin brood bakte. Het huisje had een dak van dakpannen,want een rieten dak was veel te vuurgevaarlijk. De hele boerderij zou er aan kunnen gaan! Continue reading →

Posted in landschapselementen | Tagged , , , , , , , , , , , , , | Leave a comment

Es

Posted on 20/02/2009 by Jan

 

De benaming ”es” wordt voornamelijk in het noordoosten van ons land gebruikt. Het is een ander woord voor bouwland of akker. De term”es” is waarschijnlijk afkomstig van het Germaanse woord ”atisk” ,dat “land waarvan gegeten wordt” betekent. Dit schrijft Teo Speck in zijn prachtig uitgegeven boek “Het Drentse esdorpenlandschap”.

In het Reestdal werden in de Middeleeuwen door de boeren essen aangelegd op de dekzandkoppen aan de flanken van het beekdal. In Drenthe werden essen vaak door meerdere boeren gebruikt. Iedere boer had zijn eigen stukje grond.

De essen van midden Drenthe waren erg groot en gaven een heel dorp voedsel. Dat lag in het Reestdal anders. Daar waren de essen veel kleiner en ze lagen ook niet in de buurt van een dorp,maar van een klein gehucht,dat hooguit uit drie of vier boerderijen bestond. Men spreekt dan ook van esgehuchten. Voorbeelden hiervan zijn Rabbinge, Den Huizen,De Pieperij,enz. Veel van deze nederzettingen zijn nog mooi bewaard gebleven .Het zijn nu “beschermde dorpsgezichten”. Den Huizen is daar een mooi voorbeeld van, net als Den Kaat.

Een van de mooist bewaard gebleven es is de Dickninger es. In de Middeleeuwen zijn deze landbouwgronden bewerkt door de monniken van het Benedictijnerklooster, dat lag op de plek van het huidige landhuis. In de omgeving is niet zo veel veranderd. Op de es wordt nog steeds rogge verbouwd,naast maïs dat tegenwoordig niet meer uit het landschap weg te denken is.

Op oude kaarten zijn essen vaak goed te zien. Ze liggen aan de randen van een beekdal en rondom of bij een groepje boerderijen. En in de omgeving altijd de uitgestrekte heide. De heide was voor de landbouw van groot belang. De schaapskudde graasde overdag op de hei en kwam ’s avond terug in de schaapskooi. Dit was een potstal waar de schapenmest met heideplaggen en ander organisch materiaal werd vermengd. Als de mest flink was”opgepot’ werd de stal leeg gereden en de mest over de akker gestrooid. Dat gaf de es in de loop van de eeuwen zijn bolvormig karakter, hoewel we niet moeten vergeten dat essen ook al op hogere gronden waren aangelegd.

Posted in kleinschalig landschap | Tagged , , , , | Leave a comment

Albert Dragt vertelt over het Reestdal

Posted on 17/02/2009 by Jan

Voor veel mensen is het Reestdal een uniek gebied en heeft het beekdal een belangrijke rol in het leven gespeeld of speelt dat nog. Mensen die er zijn geboren en opgegroeid of die het Reestdal zien als een favoriet wandelgebied. Of weer anderen, die het voorrecht hebben in dit prachtige landschap te wonen en er dagelijks van genieten. Eén van hen is Albert Dragt uit Meppel, nog steeds vol van het gebied waar hij in 1930 werd geboren. Albert Dragt was jaren vrijwilliger bij Het Drentse Landschap en zat jaren in het bestuur van de natuurbeschermingsvereniging Staphorst/IJhorst. Albert Dragt vertelt over “zijn” Reestdal. In de rubriek kunt u vier interviews lezen die ik met Albert in 2004/2005 heb gemaakt. Albert Dragt overleed in 2012 op de leeftijd van 82 jaar.

Posted in Interviews | Tagged | Leave a comment

“In het Reestdal bestaan grote verschillen tussen boerderijen”

Posted on 17/02/2009 by Jan

Albert Dragt uit Meppel vertelt:

In de afgelopen jaren is er veel studie gedaan naar natuurwaarden van het Reestdal, maar er komt ook steeds meer aandacht voor de cultuurhistorische aspecten van het beekdal. Mens en natuur hebben samen vorm aan het Reestdal gegeven. Onmisbaar in het landschap zijn de boerenerven en de boerderijen. In dit interview vertelt Albert Dragt over de betekenis en geschiedenis van de boerderijen in het Reestdal.
Er staan prachtige monumentale boerderijen in het Reestdal.Is daar veel over bekend?
“In het Reestdal bestaan grote verschillen tussen boerderijen. Benedenstrooms zie je boerderijen met grote woonhuizen en hoe verder je stroomopwaarts komt , des te kleiner de boerderijen worden. Dat heeft te maken met de vruchtbaarheid van de grond. In de benedenloop is de grond veel vruchtbaarder dan in de bovenloop.

Continue reading →

Posted in Interviews | Tagged , , , , , , , , , , , | Leave a comment

“Een boer had tien hectare heide nodig om een hectare bouwland te kunnen bemesten”

Posted on 17/02/2009 by Jan

Albert Dragt uit Meppel vertelt:

Vroeger kwam in de omgeving van het Reestdal erg veel heide voor. Hoe is die eigenlijk ontstaan?


“Die heide is zo’n 3000 jaar voor Christus al ontstaan.Toen waren er al kleine boeren die delen van de bossen kapten of afbrandden en op die plaats gewassen gingen verbouwen. Dat waren  hele kleine akkertjes, dat kunnen we ons nu niet eens meer voorstellen. Na een paar jaar was de grond dood en dan werd er weer een stuk van het bos afgebrand en op de nieuwe akker werd dan weer gezaaid. Zo werden de bossen steeds kleiner. Op de open braakliggende grond wilde niets meer groeien, het vee dat die boeren hadden lieten ze daar dan op lopen. Op die uitgeputte arme gronden ontstond heide. Deze situatie heeft eeuwenlang bestaan.

Continue reading →

Posted in Interviews | Tagged , , , , , , , , , , | Leave a comment

“Kloosterlingen van Dickninge zijn belangrijk voor het Reestdal geweest”

Posted on 17/02/2009 by Jan

Albert Dragt uit Meppel vertelt:

Vooral in de benedenloop van het Reestdal is er in het verleden meer sprake geweest van welvaart dan in de bovenloop. De boerderijen tussen IJhorst en Meppel zijn er indrukwekkender, er liggen een paar prachtige landgoederen en in 12de eeuw werd vlak bij De Wijk een klooster gesticht. In dit interview vertelt Albert Dragt over de invloed  van het klooster van Dickninge op het Reestdal  en over het landgoed de Havixhorst, dat jarenlang eigendom was van de familie de Vos van Steenwijk. En het kerkje van IJhorst komt ter sprake.

Continue reading →

Posted in Interviews | Tagged , , , , , , , , , , , | Leave a comment

” De boeren hebben het Reestdal ingericht”

Posted on 17/02/2009 by Jan

Albert Dragt uit Meppel vertelt:

Vroeger werd door baron van Dedem de Dedemsvaart gegraven en door de aanleg van de Sponturfwijk liep de boel toen ook onder water. Dat gaf toen al een hoop gezeur. In de jaren zestig zijn het waterschap het Riegmeer en de boeren bij elkaar gekomen en toen hebben ze besloten tot de aanleg van een reestvervangende leiding. Deze is toen rond 1969 gegraven. Toen die klaar was ging een hoop water niet meer door de Reest , maar via de sluis bij De Stapel richting de Hoogeveense Vaart .Van die tijd af is het Reestdal uitgedroogd.Voor veel dier-en plantensoorten was dit funest. De weidevogels zijn toen ook in aantal achteruitgegaan. Tussen Balkbrug, Den Kaat en Den Huizen zaten vroeger ontzettend veel weidevogels. Daar werden toen veel kievitseieren gezocht. Ook bij de Bloemberg en De Stapel zaten veel weidevogels. Nu zien je nog maar weinig kieviten meer. Een beek wordt gevoed door kwelstromen. Een beek heeft een groot inzijggebied. Kilometers verwijderd van de beek zakt het water de grond in en het kan wel honderden jaren duren voordat dat water bij de beek terecht gekomen is. Het komt dan als kwelwater naar boven.

Continue reading →

Posted in Interviews | Tagged , , , , , , , , , , , , , , | Leave a comment