Potstal

potstal De bekendste schaapskooi van Drenthe staat aan de rand van de Benderse heide. Het is één van de grootste publiekstrekkers van nationaal park Het Dwingelderveld. Als “schaapskooi van Ruinen” geniet de stal meer bekendheid. In het zomerseizoen staan in de namiddag honderden mensen de schaapskudde op te wachten. Het is altijd een prachtig gezicht als de kudde de veiligheid van de schaapskooi opzoekt. Continue reading

Posted in Boerderijen, kleinschalig landschap | Tagged , , , | Leave a comment

De knotwilg als klein natuurreservaat.

Het Reestdal is rijk aan wilgen ( boswilg, geoorde wilg, grauwe wilg) maar niet aan knotwilgen ( schietwilg). Voor een mooie rij geknotte bomen moet je in de bovenloop van het beekdal zijn. Op Krok om heel precies te zijn, een hooilandcomplex in beheer bij Landschap Overijssel, gelegen aan De Mulderij ten noorden van Dedemsvaart. Alleen… je mag er niet komen. Verder staan verspreid in het beekdal hier en daar groepjes knotwilgen, maar dan heb je het ook wel gehad. Het Reestdal bestond vroeger, voordat het in cultuur werd gebracht, uit verraderlijke moerasbossen, daar zullen wilgen (net als  zwarte en grauwe elzen) zich ongetwijfeld thuis hebben gevoeld. Maar geknot werden ze niet. Er liep nog geen mens rond. Dat gebeurde pas  in de Middeleeuwen.

Van wilgenteen naar knotwilg (je)  

Om van een wilg een mooie knotboom te maken, moet je aan het werk. Een mooi resultaat krijg je als je een wilgenteen van twee of drie jaar oud uit een knot zaagt en vervolgens in de natte grond plant. Nog beter is de teen een paar wintermaanden in een regenton te laten staan. Onder aan de tak ( waar je de schors hebt weggesneden) ontstaan kleine witte wortels. De kans dat de tak dan aanslaat is erg groot. Wilgen doen niet moeilijk als het om ongeslachtelijke voortplanting gaat. Na één of twee jaar knip je de jonge wilg in de vorm die je wilt. In de jaren erna krijgt de boom dan een echte knot.

Maar….. is het knotten van wilgen ecologisch verantwoord ? 

Een rij knotwilgen in het landschap is een lust voor het oog. Hollandser kan bijna niet. Knotten doe je voor het oog. We houden van landschappen met kronkelende weggetjes, boerenslootjes, oude boerderijen en knotwilgen aan de horizon. Het gaat hier dus puur om de esthetische waarde ! En nostalgie, want het kneuterige oude boerenlandschap bestaat bijna niet meer. De laatste jaren is de kijk op knotten wat aan het kantelen. Ecologen wijzen steeds vaker op de ecologische waarde van de knotwilg en ze hebben gelijk!  De knotwilg is voor veel planten en dieren van levensbelang. Allerlei onderzoeken, waarnemingen en inventarisaties maakten de positie van de (knot)wilg in het ecosysteem duidelijk. Om een paar voorbeelden te noemen:

In de knot ontstaan kansen voor andere planten

- Veel holtes, ondoordringbare takken, onbereikbare plekjes, vaak een ruwe grillige schors  en op veel plekken mossen, varens en andere plantensoorten die zich in of op de boom thuis voelen. Dat moet een paradijs voor veel diersoorten zijn!

 

 

ringmus

- Van de steenuil is bekend dat ie graag broedt in oude holle knotwilgen.  Kleine  zangvogels vinden er hun voedsel. Soorten als gekraagde roodstaart, ringmus, holenduif en wilde eend broeden er hun eieren uit. Vleermuizen gebruiken rijen knotwilgen voor hun echolocatie en marterachtigen als bunzing, hermelijn en wezel gebruiken oude holle bomen als slaap- en schuilplaats. Amfibieën zoals salamanders komen af op kleine waterplasjes die in de holtes van de knot blijven staan.

-Onder de schors leven veel soorten ongewervelden als spinnen, pissebedden en  duizendpoten. In de knot groeien vaak allerlei planten, zoals mossen en varens. Vooral de eikvaren wordt nogal eens op oude knotwilgen aangetroffen. Als er dood hout en andere organisch materiaal op de knot ligt geeft dat uitgepoepte zaden kansen om uit te groeien. Zo vind je regelmatig boven op knotwilgen kleine vlierstruikjes.

- Als de wilgen in het vroeger voorjaar bloeien is het tevreden gegons niet van de lucht. Het wemelt van bijen en hommelkoninginnen en zweefvliegen   die na een lange winter eindelijk weer eens de smaak van nectar en stuifmeel ervaren. Ook dagvlinders die als vlinder overwinteren, zoals atalanta, dagpauwoog, gehakkelde aurelia en kleine vos, maken er dankbaar gebruik van Sommige vlinders hebben de wilg als waardplant. Ze leggen de eitjes op of onder de bladeren. Als de knotwilg een paar jaar met rust gelaten wordt, komt ie in bloei. De vraag is dan: is vaak knotten wel ecologisch verantwoord ?

Niet alles in één keer 

Een rij wilgen allemaal tegelijk knotten, niemand die daar moeilijk over doet. Sorry, deed. Veel knotploegen gaan tegenwoordig op een andere manier aan het werk. Om het ecosysteem in de wilgen niet te veel te verstoren, wordt steeds vaker gefaseerd geknot. Zo kun je wilgen om en om knotten. Er blijft dan genoeg biotoop over voor planten en dieren  die een relatie hebben met een geknotte wilg. Wat ook steeds vaker gebeurt: bij het knotten een aantal takken laten staan. De dikste takken worden dan gesnoeid, de rest mag later in bloei komen. Goed voor insecten, die het toch al zo moeilijk hebben.

 

Posted in Flora, kleinschalig landschap, landschapselementen | Leave a comment

Knotbomen

geknotte wilgen in ReestdalHet Reestdal is niet rijk aan knotwilgen. Ze komen in de beekdalen van Drenthe en Overijssel niet veel voor. Voor knotwilgen en andere geknotte boomsoorten moet je naar Zuid-holland, Utrecht,het land tussen de grote rivieren,de Achterhoek en Zuid-Limburg. Duizenden knotbomen hebben we nog in ons land. Er zijn er nog meer verdwenen. In de bovenloop van het Reestdal,ten noorden van Dedemsvaart ligt een gebiedje met de naam Het Krok. Het grenst aan De Mulderij en ligt tegenover de begraafplaats. Baron van Dedem “kijkt “ hier  vanuit zijn laatste rustplaats zo het Reestdal in. Landschap Overijssel bezit op deze locatie langs de Reest natte hooilanden. Ongeveer 100 knotwilgen sieren hier het beekdallandschap. Om de twee,drie jaar worden ze genot door vrijwilligers van natuurwerkgroep de Reest. Knotbomen zijn een verrijking van het landschap.

Continue reading

Posted in Flora, Geen rubriek, kleinschalig landschap | Tagged , , , | Leave a comment

Meeuwenveen/Takkenhoogte

Reservaat Meeuwenveen/Takkenhoogte is eigendom van het Drentse Landschap. Het ligt oostelijk van de Nieuwe Dijk in de gemeennieuwe natuur op Takkenhoogtete De Wolden. Veel wandelaars en natuurliefhebbers hebben dit gebied inmiddels in hun hart gesloten. Drie veel gelopen routes doorkruizen namelijk het terrein: het Reestpad (VVV),de Wildenbergroute (Drents Landschap) en de Loop van de Reest (Langeafstandswandeling).Vooral in het weekend wordt het gebied vrij druk bezocht. Vanaf een uitkijkheuvel heb je een prachtig uitzicht over de ruim 140 ha natuur.De populariteit van dit reservaat is nog vrij jong. Pas in 1997 is door natuurontwikkeling een verbinding ontstaan tussen het Meeuwenveen en het bos Takkenhoogte. Voor die tijd was een wandeling rond de “Meeuwenplas” wel een begrip, maar van Takkenhoogte had bijna niemand gehoord. Verantwoordelijk hiervoor was de afwaterende Reestvervangende Leiding die de twee gebieden van elkaar scheidde. Door een groots aangepakt natuurontwikkelingsproject kon het gebied zich ontwikkelen tot de parel die het nu is.

Continue reading

Posted in De mooiste plekjes | Tagged , , , , , , | 2 Comments

Reest:een stukje geschiedenis

In 1176 komt in een schriftelijke bron de naam “Reste” voor. Het gaat hier om een schrijven van bisschop Godefridus van Utreckaart uit 1866ht over vijf huizen aan De Reste. In de middeleeuwen (500-1500) vestigen zich voor het eerst in de geschiedenis boeren in de omgeving van de Reest, dus zo opmerkelijk is het dus ook weer niet. Voor de middeleeuwen en in de Oudheid is er nauwelijks bewoning geweest op de flanken van het natte en moerassige veengebied aan weerszijden van de Reest. De veenbeek ontstond in de hoogvenen van Slagharen en Lutten en voerde het water af richting het Zwarte Water. Deze situatie heeft eeuwen lang geduurd.

De Reest kent ook andere benamingen: de Reste, Resten, Reeste, Reesterstroom, Rijeste, de Riest. De betekenis van het woord Reest wordt wel in verband gebracht met begrippen als bewegen en stromen,maar helemaal duidelijk is dat niet.

In de 16e eeuw voeren schippers zover mogelijk de Reest op om goederen naar het Drentse stadje Coevorden te vervoeren. Dit kon alleen bij hoog water, dus niet in de zomerperiode. Toen rond 1670 de Ommerschans werd versterkt, werden materialen o.a. over de Reest aangevoerd. In de 18e en 19e eeuw werd straatafval (stratendrek) en compost (o.a.uit Kampen) met punters via de Reest naar hogere gelegen ontginningsgronden gebracht.De Reest was bevaarbaar tot 1869. Toen werd bij Meppel een spoorbrug over de Reest gebouwd en was transport over het water niet meer mogelijk.

De Reest stroomt nu tot aan Meppel,maar dat was in de 19e eeuw nog anders. De beek meanderde verder richting Zwartsluis en werd na Meppel Zede of Sethe genoemd. In 1860 werd het Meppelerdiep gegraven en verdween de benedenloop van de Reest.

Posted in De Reest | Tagged , , | Leave a comment

“Het Reestdal is wel een beetje mijn terrein, zo voelt dat wel…”

Districtbeheerder Hans DijkstraHans Dijkstra  is terreinbeheerder west bij Landschap Overijssel en één van de reservaten die hij beheert is het Overijsselse deel van het Reestdal. In dit interview vertelt Hans over zijn band met het beekdal en over het beheer dat Landschap Overijssel in het Reestdal toepast. Ik spreek hem op een maandagmiddag in De Wheem, de dag waarop Hans altijd  “zitting houdt” op het kantoor.

 

Het Reestdal is niet het enige reservaat dat Hans beheert. Het zijn er nog veel meer:

“Ik heb acht reservaten onder mijn beheer. Het grootste is De Lemelerberg, met zo’n 950 ha. Maar ook Landgoed De Horte, Landgoed Soeslo,Buitenlanden Langenholte  en nog een aantal terreinen rondom Zwolle. Hier in het Reestdal zit ik het langst. Ik heb een veelzijdige baan, ik mag me bemoeien met het dagelijks beheer van die terreinen.Ik stuur de buitendienst  aan,regel allerlei werkplannen,maak overeenkomsten, onderhoud veel contacten met campingeigenaars, waterschappen,vrijwilligers,gemeenten,enz. Ik heb een regelfunctie,dus ook veel vergaderen en alles wat er nog bij komt. Ik kom hierdoor niet zo veel meer in het veld. Daar ben ik niet zo blij mee. Ik denk dat de kwaliteit van dit werk achteruit gaat naarmate je meer achter je bureau zit. Ik ben ook opzichter, ik moet ook controleren of een aannemer zijn werk goed doet, of dat er stiekem ergens gekapt wordt of dat er illegaal vuilnis wordt gestort, maar ja… Tien jaar geleden was dat allemaal anders. Continue reading

Posted in Bescherming, Interviews | Tagged , , | Leave a comment

De esbosjes van Zuidwolde

In het handboek van de Stichting Het Drents Landschap  staan ze vermeld onder het hoofdstuk “Reest en heerlijkheid”: de esbosjes van Zuidwolde. Dit artikel gaat over een stukje mooi bewaard gebleven oud cultuurlandschap ten noorden van Nolde.bord Het Drentse Landschapoude boswalAls je via Schrapveen de N48 oversteekt kom je in een prachtig kleinschalig landschap terecht. Het is wat glooiend, kleine akkers, bosjes en weilandjes wisselen elkaar af. Hier en daar staat een boerderij. Dit landschap tref je aan weerszijden van de Ommerweg (Balkbrug-Zuidwolde) aan. Dit gebied wordt ook wel de stuwwal van Zuidwolde genoemd. Continue reading

Posted in De mooiste plekjes, kleinschalig landschap | Tagged , , | 1 Comment

Het water van de Reest

troebel water in de Reestop zoek naar waterdiertjesAls de helderheid van het water de kwaliteit van het oppervlaktewater bepaalt is de Reest een vies riviertje. Het water van de Reest ziet er bruin en onaantrekkelijk uit. En helder is het dus ook niet. Maar wat zegt dat over de biologische kwaliteiten van het water? Niet zo heel veel. De waterkwaliteit is wel te meten aan de waterdiertjes die er in voorkomen. Komen er veel rode muggenlarven in voor of éénoogkreeftjes, dan is het water vervuild. Vang je veel libellenlarven of zie je schaatsenrijdertjes over het water lopen, dan is dat een goed teken. Er is dus een relatie tussen de waterdiertjes die je vangt en de waterkwaliteit.

Leerlingen van klas 2 atheneum van het Vechtdal College in Dedemsvaart onderzochten op een mooie septemreestprojectbermiddag de waterkwaliteit van de Reest. Op meerdere plekken werd met schepnetjes het water afgezocht naar waterdiertjes. En met succes! De leerlingen vielen van de ene verbazing in de andere. Wat een verscheidenheid aan leven! Met behulp van een waterdierentabel werden de beestjes op naam gebracht. De volgende waterdiertjes werden o.a. aangetroffen:

- vlokreeftje

- zoetwaterpissebed

- schaatsenrijder

- duikerwants

- larve van de waterjuffer

- steenvlieglarve

- libellelarve

- bootsmannetje

 libellenlarveOpvallend is dat deze soorten vrijwel allemaal gerelateerd worden met schoon water. De  Reest heeft op de bodem nog een dikke laag veen liggen. Dat veroorzaakt de troebelheid van het water. Dit zegt dus niets over de kwaliteit van het water, want die is goed.                      

Posted in De Reest | Tagged , | Leave a comment

De killingfields van de kleine zonnedauw

In de midzomer komt op open plekken in natte of vochtige laagten de massale bloei van de kleine zonnedauw voor. Dat zou je niet zeggen van een plantje dat op de lijst van beschermde planten staat. Bij het woord beschermd  denk je niet direct aan massaal. Niet direct twee begrippen die bij elkaar horen.

Continue reading

Posted in Flora | Tagged , | Leave a comment

Levensboom in het bovenlicht

levensboomEen van de kenmerken van een Reestdalboerderij is de levensboom in het bovenlicht. Het bovenlicht is het raam dat zich boven de deur bevindt. In andere delen van ons land komt de levensboom als ornament overigens ook voor. Het is niet typisch van deze streek.

De levensboom is vaak van gietijzer en meestal wit van kleur. De boom heeft een symbolische functie. Met zijn wortels in de bodem en de takken gericht naar boven kan hij worden gezien als een verbinding tussen hemel en aarde.reestdalboerderij op De Pieperij

Sommige mensen zien de levensboom als een bemiddelaar tussen mensen en goden. Anderen zijn van mening dat de boom de eeuwigheid symboliseert. In het voorjaar komen de knoppen uit, het groeien gebeurt in de zomer, vruchten en zaden worden verspreid in de herfst en in de winter is er rust. Maar daarna begint alles weer opnieuw, elk jaar weer…………
Tijdens een fiets of wandeltocht door het Reestdal is het wel aardig om eens naar het bovenlicht van oude boerderijen te kijken.

Posted in Boerderijen | Tagged , , | 1 Comment